فرهنگ عاشورا صفحه 99

تعزیه

اشاره

تعزیه و تعزیت،هم به معنای تسلیت گفتن به یک داغدار از مصیبت است،هم به معنای اجرای نوعی نمایش مذهبی به یاد حادثۀ عاشورا که« شبیه خوانی»هم گفته می شود.اما توضیح هر یک:

تسلیت گویی

اصل تسلیت گویی به خاطر مصیبتی که بر کسی وارد شده،در اسلام مستحب است.

رسول خدا«صلی الله علیه و آله»فرمود:«من عزّی مصابا فله مثل اجره» (1)هر کس مصیبت دیده ای را تسلیت گوید،پاداشی همانند او دارد.و نیز طبق حدیثی از امام صادق«علیه السلام»،خداوند به حضرت فاطمه«علیه السلام»در سوگ شهادت حسین«علیه السلام»تعزیت گفت. (2)از مستحبّات روز عاشورا است که افراد وقتی به هم می رسند،نسبت به این مصیبت بزرگ به یکدیگر تعزیت و تسلیت گویند.این نشانۀ داغداری در این فاجعۀ عظیم و همبستگی با جبهۀ شهدای کربلاست.عبارتی که مستحب است در این تسلیت گویی گفته شود چنین است:«اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسین علیه السلام و جعلنا و ایّاکم من الطّالبین بثاره مع ولیّه الإمام المهدیّ من آل محمّد علیهم السلام». (3)در این متن تعزیت،ضمن داغداری در سوگ سید الشهدا،مسألۀ خونخواهی آن امام شهید در رکاب حضرت مهدی«علیه السلام»از خداوند خواسته شده است.

سنّت تسلیت گویی در میان شیعه،نسبت به مناسبتهای دیگری که وفات معصومین«علیه السلام» پیش می آید رایج است و هنگام دیدار،جملۀ«اعظم اللّه اجورکم»را می گویند.

شبیه خوانی

تعزیه خوانی و شبیه خوانی،نمایشی است که در یک محوّطه،با حضور مردم توسّط چند نفر انجام می گیرد که در نقش قهرمانان کربلا و با لباسهای مخصوص و ابزار جنگی و همراه با دهل و شیپور،نیزه،شمشیر،سپر،سنج،کرنا،سرنا،خنجر،زره،مشک آب و اسب،ایفای نقش می کنند.صحنه و نمایش،بر مبنای حوادث کربلا و مقتلها تنظیم

1- 1) -سفینه البحار،ج 2،ص 188.در این زمینه ر.ک:«باب التعزیه و المآتم»در بحار الأنوار،ج 79،ص 71 تا 113.
2- 2) -همان.
3- 3) -مفاتیح الجنان،اعمال روز عاشورا.