تأملی در نهضت عاشورا صفحه 17

الکتاب نسب الی التشیع (2) مهم ترین بخش مقتلی که در تاریخ طبری آمده، مطالبی است که از کتاب مقتل الحسین علیه السلام ابومخنف برگرفته شده است این متن

را طبری از طریق هشام بن محمد بن سائب کلبی روایت کرده و به علاوه، از خود مقتل هشام کلبی هم بهره ی زایدی برده است. در واقع، هشام کتاب ابومخنف را همراه با اضافاتی که با اسناد خود داشته، به صورتی کتابی درآورده که مورد استفاده ی کامل طبری قرار گرفته است؛ با اسنادی از این قبیل: قال هشام بن محمد عن أبی مخنف... حدثت عن هشام عن أبی مخنف... (3) و در مواردی هم از هشام بن محمد بدون آن که از ابومخنف نقل کرده باشد (4) طبری همچنین از آثار واقدی استفاده کرده است (قال محمد بن عمر، حدثنی شرحبیل بن ابی عون عن أبیه...) (5) با این همه، نمی توان گفت که بخش عمه ی مقتل که در طبری آمده، از ابومخنف می باشد. مطالب نقل شده از مقتل الحسین علیه السلام ابومخنف در تاریخ طبری، تنها مطالبی است که از این مقتل باقی مانده و به احتمال در اصل کتاب اخبار دیگری هم بوده است که به خاطر مفقود شدن آن، امروز در دسترس ما نیست. مجموعه ی بخش کربلای تاریخ الطبری تحت عنوان استشهاد الحسین با کوشش السید الجمیلی به ضمیمه ی رساله ی رأس الحسین ابن تمیمه به چاپ رسیده است. (6).

متن پارسی شده ی این بخش طبری به قلم بلعمی از روی نسخه ای که از قرن ششم بر جای مانده به چاپ رسیده است (7) گفتنی است که همه ی مطالب طبری در بخش مقتل، از ابومخنف نیست؛ وی نقلهای مهمی از امام باقر علیه السلام به روایت عمار دهنی دارد که مأخذ مکتوب آن بر بنده روشن نیست. وی گاه خبری را از این طریق نقل کرده و بعد به گفته ی خودش،

مفصل تر از آن را از طریق ابومخنف نقل می کند. (8).

(1) بقایای این کتاب تحت عنوان «کتاب فضائل علی بن ابی طالب و کتاب الولایه» به کوشش نگارنده و توسط نشر دلیل به سال 1379 در قم به چاپ رسیده است.
(2) رساله طرق حدیث من کنت.... ص 62، ش 61.
(3) تاریخ الطبری، ج 5، ص 400.
(4) برای نمونه بنگرید: تاریخ الطبری، ج 5، ص 386.
(5) تاریخ الطبری، ج 5، ص 344.
(6) دارالکتاب العربی، بیروت، 1417.
(7) تحت عنوان: قیام سیدالشهدا ء حسین بن علی علیه السلام و خوانخواهی مختار، به کوشش محمد سرور مولائی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1377 ش.
(8) تاریخ الطبری، ج 5،ص 347 و مقایسه کنید با ص 351.

احمد بن اعثم کوفی و مقتل الحسین

احمد بن اعثم کوفی و مقتل الحسین

ابن اعثم کوفی (م حدود 314) در کنار مورخان کهنی مانند یعقوبی، مسعودی، طبری