تأملی در نهضت عاشورا صفحه 190

ضعیفتر را بر دوش می کشد؟ مردم گفتند: چه و چه خواهیم کرد. امام سرش را تکان داد و فرمود: توردون ثم تعردون ثم تطیعون البراءه و لابراءه لکم. (10).

اینها نمونه هایی بود از آنچه دلالت برآگاهی امام از واقعه ی کربلا قبل از شهادت داشت، اما طبیعی است که نه تنها از امام حسین علیه السلام بلکه پیامبر صلی الله علیه و آله نیز در زندگی سیاسی خویش، از عنصر آگاهی پیشین استفاده نمی کرد، جز در مقام اثبات نبوت یا امامت، رفتار پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه مطابق ارزیابی سیاسی موجود بود. این آگاهی پیشین در مواردی است که خداوند به طریقی آنها را آگاه می گردانید - به وسیله ی جبرئیل یا خواب و امثال آن - چرا که اصل آن جز در اختیار خداوند نیست. پیشگامی و اسوه بودن پیامبر صلی الله علیه و آله

و امام علیه السلام مبتنی بر وضع موجود و ارزیابی ظاهری است، نه بر آگاهی پیشین. این مشی تمامی انبیا و ائمه در شرایط طبیعی زندگیشان بوده است. در اینجا بحثهای تاریخی و کلامی فراوانی شده است که کتاب مختصر ما گنجایش آنها را ندارد و باید در مقالی مستقل به آنها پرداخته شود. پس از این در بحث حکمت شهادت امام حسین علیه السلام با تفصیل بیشتری این مسأله را بررسی خواهیم کرد.

(1) بیشتر این اخبار با مصادر و منابع جدیدتر، علامه شیخ محمد باقر محمودی، در مجلد نخست کتاب عبرات المصطفین آورده اند.
(2) نک: ترجمه الامام الحسین علیه السلام صص 51 - 50، و پاورقی همان صفحات.
(3) الفتوح، ج 5، ص 51.
(4) الفتوح، ج 5، ص 116؛ و نک: تاریخ الطبری، ج 4، ص 291 همین مطلب را به عبدالله بن جعفر نیز نوشته است. نک: ترجمه الامام الحسین علیه السلام ابن عساکر،ص 202.
(5) الفتوح، ج 5، ص 122.
(6) اخبار الطوال، ص 253.
(7) ترجمه الامام السحین علیه السلام ص 68؛ الفتوح، ج 5، ص 123.
(8) الفتوح، ج 5، صص 176 -175.
(9) الفتوح، ج 5، ص 181.
(10) انساب الاشراف، ج 4، ص 82.

انحرافات دینی و کربلا

انحرافات دینی و کربلا

جامعه ی اسلامی در سال 61 هجری یعنی سال قیام کربلا، نسبت به آخرین سال زندگی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله تغییرات فراوانی کرده بود. این درست است که سیر پیدایش انحراف تدریجی بود، اما پایه های آن در دید بسیاری از محققین از همان سالهای اولیه ی بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله به وجود آمده بود. انحرافات مزبور در زمینه هایی بود که اهل سیاست می توانستند به راحتی از آنها بهره گیری کرده و

در تحمیق مردم و نیز توجه استبداد و زورگویی خود از آن استفاده کنند. بنی امیه در پیدایش و گسترش این انحرافات، نقشی عظیم داشتند. بویژه روی کار آمدن یزید نشان داد که بنی امیه هیچ اصالتی برای اسلام قائل نبوده و اظهار اسلام تنها پوششی برای همراهی و همگامی با عقاید عامه ی مردم و فریب آنهاست.