تأملی در نهضت عاشورا صفحه 212

1، صص 174 -173.

تجربه ی سیاست یا فرهنگ

تجربه ی سیاست یا فرهنگ

باید توجه داشت که مشی سیاسی امامان به تبع اصالتی که به کار فرهنگی می دادند، و در سیاست مداخله جدی نداشتند (بیشتر به امید روزی که بتوانند جامعه ای شیعی را شکل دهند و همان زمان نیز آن را در درون جامعه ی موجود حفظ و رهبری می کردند)، بعدها در شیعه ی امامیه این اثر را باقی گذاشت که برای سیاست موجود چندان اعتباری قایل نبود.یعنی شیعه ی امامی در اندیشه ظهور امام غایب و به تعبر دیگر امام قائم علیه السلام بود. در این صورت لزومی به مداخله ی در کار سیاست نداشت. به مرور از باب تقیه و حتی بر اساس شیوه یا که خود شیعیان در نفوذ در دستگاه خلافت از زمان امامان داشته و هر روز بر شدت آن افزوده شده بود، خود را به حکام نزدیکتر کردند. نتیجه آن شد که شیعه، علی رغم داشتن زمینه های سیاسی مهم، کم کم، رنگ عرفانی به خود گرفت، یا دست کم فقهش از سیاست تهی شد.در چنین وضعیتی شهادت امام حسین علیه السلام چه تحلیلی می یافت؟ آیا راهی جز تقویب برداشت های صوفیانه وجود داشت؟ حمید عنایت می نویسد: (و باید این نوشته را با احتیاط پذیرفت)

با گرایش روزافزون شیعه به شیوه ی تسلیم طلبانه ی تقیه و تن در دادن به نظام حاکم، مسأله ی شهادت امام حسین علیه السلام به عنوان خود را فدای امت ساختن، با تحکیم هدف مبارز جویانه ی شیعه شد(!) در عین حال گریه کردن، و نه ارشاد یا آگاهی یابی سیاسی، به عنوان تنها هدف از کل یاد و خاطره ی مجاهدت امام حسین علیه السلام شناخته شد. این نکته در درجه ی اول از نام اغلب مقتلها

و تذکره های مربوط به واقعه ی کربلا برمی آید: مفتاح البکاء، طوفان البکاء، محیط البکاء (محیط یعنی دریا و اقیانوس) مثیر الاحزان (برانگیزاننده ی غمها) لهوف (سوگهای سوزان). یا بسیار به ندرت به روایاتی که بوی انتقام جویی و کینه خواهی سلحشورانه بدهد، برمی خوریم. گرایش غالب همانا به دست دادن روایت سوگمندانه و مرثیه وار وقایع کربلاست. (1).

گفتنی است که در همه ی دوره های تاریخی شیعه بوده اند کسانی که بر نگرش سیاسی تأکید کرده اند، آنچه اهمیت دارد آن است که نگرش غالب چه بوده است.