تأملی در نهضت عاشورا صفحه 237

آن دو حرکت هم به نوعی مبارزه ی علیه طغیانگری و ستمگری حکام داخلی داشت. با این حال، و به رغم آن که در میان شیعیان امامی، بعد سیاسی انقلابی کربلا کمتر مطرح گردید، اما به نوعی ارزش های سیاسی نهفته در آن بسیار بیش از آنچه میان زیدیان مطرح بود، به دوره های بعدی انتقال یافت. در واقع، عدم تقلید از آن حرکت، دلایل خاصی داشت و بیشتر به ناهموار بودن شرایط سیاسی جامعه برای تکرار چنان پدیده ای بود؛ بنابراین در صورتی که شرایط مناسبی پدید می آمد، همان ارزش هایی سیاسی نهفته می تواست به بهترین وجه زنده شود. این تجربه در انقلاب اسلامی صورت گرفت و از بعد سیاسی کربلا به خوبی بهره گیری شد.

تأثیر نهضت امام حسین بر جامعه ی شیعه

تأثیر نهضت امام حسین بر جامعه ی شیعه

جامعه ی شیعه، در ابعاد مختلفی تحت تأثیر حادثه ی عاشورا قرار داشته است. اما این که تصور شود این تأثیر تنها در بعد سیاسی بوده، صحیح نیست. به عکس، تأثیر حادثه ی عاشورا، بیشتر در ابعاد غیرسیاسی بوده است. در اینجا البته مطلب یک پیچیدگی خاصی پیدا کرده است که نیاز به تبین دارد.

روشن است که ائمه ی شیعه، تلاش زیادی در جاودانه کردن حرکت کربلا داشتند و تأثیر آن را ورای

یک اثر سیاسی صرف مخصوصا قیام مسلحانه، بسیار بالاتر بردند. اولا کوشیدند تا کربلا را میان امت جاودانه کنند و این با سنت روضه خوانی و زیارت دنبال شد. برای نمونه توصیه ی امام باقر علیه السلام به روضه خوانی در منی در ایام حج، یک نمونه ی قابل توجه است که مانند آن فراوان است. همچنین توصیه در رفتن به زیارت کربلا و حتی برابر دانستن آن با حج بلکه افضل بودن بر آن در ادامه ی همین جاودانه سازی بود. انشای زیارت نامه ها، بعد دیگر این امر را تشکیل می داد اینها در اسوه کردن حادثه ی کربلا اهمیت زیادی داشته است.

اکنون پرسش این است: آیا ائمه ی از این مسأله ی اهداف سیاسی داشته اند یا نه؟ بدون تردید باید گفت داشته اند. یعنی همه ی اینها زمینه ای برای همراه ساختن یک شیعه با اهداف امام حسین علیه السلام بوده است. در زیارت عاشورا که عام ترین ابزار بیان اهداف