تأملی در نهضت عاشورا صفحه 260

همین چهارچوب پذیرفت.

بنابراین، در روضه خوانی، تا آنجا که به نقل و قایع تاریخی پرداخته می شود، کسی حق افزودن بر مطالب تاریخی و جعل حادثه

و اسم و غیره را ندارد. اما در حوزه ای خاص روضه خوان به عنوان یک هنرمند، اختیاراتی را دارد. در اینجا آنچه اهمیت دارد، کیفیت بیان حادثه است که البته خود این بیان، فضای بسیار بازی را می طلبد.

وقتی شاعری، درخت یا گلی را وصف می کند، ممکن است صد بیت شعر بگوید. در اینجا یک گل را نباید دو گل بکند؛ یا اگر گل محمدی است نباید آن را گل یاس معرفی کند؛ اما همین گل را می تواند به هزار شکل وصف کند؛ می تواند بگوید این گل یاس، هم بوی گلی یاس می هد هم بوی گل محمدی. حتی در وصف هم نباید، صفتی که می آورد متضاد با واقعیت موجود باشد؛ مثلا اگر گل زیباست، آن را به زشتی وصف کنند. آنچه مهم است این است که ذهن شاعر، در قالبی محدود، رنگ و بو و زیبایی آن گل را با استفاده از دقت نظر خیالی خود و ایجاد ارتباط با خیال سایر مردم، به بهترین شکل وصف کند. اینجا دیگر حوزه ی هنر و ابتکار است. در کربلا، وصف حال یا زبان حال، چنین دامنه ای را دارد. شنونده می داند که چنین گفتگوهایی که روضه خوان، مرثیه سرا یا تعزیه خوان می خواند، میان شمر و امام حسین علیه السلام روی نداده است؛ اما زبان حال نویس یا شاعر مربوطه، با توجه به خصلت های این دو نفر، و نیز با توجه به رویداد کربلا و شناختی که از اینها دارد، گفتگویی را تنظیم می کند. این کار هنری می تواند سخت سوزناک و در عین حال آموزنده باشد. البته حوزه ی کار بسیار دقیق و نیازمند احتیاط فراوان است؛ به همین دلیل لازم است تا در این باره

که پای امام معصوم و دین شناسی در میان است، دقت بیشتری در ارائه ی مطالب صورت گیرد.

در این حوزه، دیگر نمی توان روضه خوان یا شاعر را دروغگو معرفی کرد؛ جایی که مردم می دانند که روشی که برای بیان رخداد بکار رفته، برگرفته از روحی شاعرانه است نه ذهنیت تاریخی. به همین دلیل، بسیاری از انتقادهایی که به طور معمول در این حوزه مطرح می شود، قابل قبول نیست. در این باره، در مبحث تحریفات عاشورا، توضیحات دیگری آمده است.