تأملی در نهضت عاشورا صفحه 311

است. (11) یکی از آثار او در علوم غریبه و شعبده بازی اسرار قاسمی است که فخر الدین علی پس ملاحسین آن را با نام کشف الاسرار القاسمی تلخیص کرده و در برلن چاپ شده است. (12) درباره ی روضه الشهداء جداگانه توضیحاتی خواهیم داد.

بطور کلی می توان آثار او را در چند بخش ادب در شاخه های انشاء، قصه و شرح شعر، تفسیر، تصوف، نجوم، اخلاق، علوم غریبه، حدیث و تاریخ عنوان کرد.

(1) روضه الصفا، ج، 7 ص 277.
(2) ریاض العلماء، ج 2، صص 188 -192.
(3) کشف الظنون، ج 5، ص 316.
(4) احیاء الداثر، ص 70.
(5) فهرست نسخه های خطی کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران، ج 2، صص 700-702.
(6) خلد برین، ص 311.
(7) ریاض العلماء، 190:2.
(8) تاریخ ادبیات فارسی، ص 297.
(9) تذکره ی نصرآبادی، ص 471.
(10) نک،: فهرست دانشگاه، 155-156: 2.
(11) نک: (Encycolpaedia of Islam)؛ادبیات کلاسیک فارسی، ص 371؛ و درباره ی چگونگی تدوین این کتاب نک:(ریاض العلماء؛ 191-192: 2).
(12) نک: دانشگاه، 102:1.

مذهب کاشفی

مذهب کاشفی

درباره ی مرام مذهبی وی به سادگی نمی توان اظهار نظر کرد. نام او حسین است و از شهر سبزوار. اینها حکایت از تولد او در خاندانی شیعی دارد، چرا که شهر سبزوار از زمانهای دور به تشیع شهرت داشت و همان زمان نیز قصه هایی برای تشیع آن زبانزد خاص و عام. (1) اما از سبزوار به هرات رفت و دوستانی برای خود برگزید که همه گرچه به اهل بیت علاقه ی وافری داشتند، از رفض بیزار بودند. دو نمونه مهم و مؤثر در وی امیر علیشیر و عبدالرحمان جامی هستند که از صوفیان نقشبندی بودند و به تبع خواجه محمد

پارسا از رفض بر وی بیزار. فرقه ی نقشبندی از فرقه های صوفی است که در تسنن اصرار دارد و کوشید تا از بدعتهای صوفیان دور باشد. این فرقه، در میان فرق صوفیه، تنها فرقه ای است که ابوبکر را سر سلسله ی خویش دانسته است. بدنامی جامی برای شیعیان از آنجا آشکار می شود که بدانیم، زمانی که شاه اسماعیل به هرات رفت، دستور داد تا هر کجا نام جامی ثبت شد، نقطه ی جیم را پاک کرده و در بالای آن بنویسند. یعنی «جامی» را «خامی» کنند. به دنبال همین کار بود که به نقل حکمت (2) هاتفی شاعر، خواهرزاده ی جامی در شعری گفت:

پس عجب دارم زانصاف شه کشورگشای

آنکه عمری بر درش گردون غلامی کرده است