تأملی در نهضت عاشورا صفحه 340

تقدیر چنین بود که در چنین فضایی، کاشفی قدم بزرگی دارد. گرچه کاشفی سبزوار را به قصر هرات ترک کرد و در آنجا تمایلات مذهبی جامی و امیر علیشیر را پذیرفت، اما با تألیف روضهالشهداء حرکت ایجاد شده را تسریع کرد. در آن زمان، همه ساله در سالگرد قیام عاشورا در ماوراءالنهر، مراسمی برپا می شده و این پیش از تألیف روضهالشهداء بوده است. چه خود کاشفی در مقدمه ی کتاب خود هدف از تألیف این کتاب را آماده کردن متنی برای این سوگواریها دانسته است. (1).

بنابراین روضهالشهداء نقش مهمی را در روند شیعی شدن بیشتر مردمان این نواحی و اندکی بعد تمامی ایران ایفا کرد. در این باره دکتر شیبی اشاره کرده که به احتمال در آن زمان به دنبال ملغی شدن مجالس ذکر صوفیانه، گریه بر امام حسین علیه السلام جانشین آن شده بوده است. سپس می نویسد: اگر این نتیجه گیری درست باشد نشانه ای است که از وسعت آمادگی مردم برای پذیرش

تشیع در قرن نهم. و نیز شاید خیلی مبالغه آمیز نباشد اگر خود کتاب روضهالشهداء را از عوامل موفقیت جنبش شاه اسماعیل صفوی در همان دوران بدانیم.» (2) اشاره کردیم که روضهالشهداء جانشین قصه خوانی های رایجی شد که پیش از صفویان تحت عنوان ابومسلم نام و... وجود داشت. به هر حال باید پذیرفت که دستگاه صفوی از احساسات بسیاری از مسلمانان نسبت به عاشورا بهره برد. اندکی بعد که روضهالشهداء رواج یافت، این احساسات رو به فزونی نهاد.

روضه ی الشهداء نخستین مقتل فارسی نیست

روضه ی الشهداء نخستین مقتل فارسی نیست

اهمیت روضهالشهداء و فراگیری آن در ایران دوره ی صفوی سبب شده است تا برخی آن را نخستین مقتل فارسی بدانند. گاهی قید شده است که با این گونه نظم و ترتیب، بدان صورت که نثر و نظم همراه باشد، اثری وجود نداشته است (1) حماسه ی حسینی، 1: ص 45 «استاد نوشته اند: اولین کتابی است که در مرثیه به فارسی نوشته» مقدمه ی رشحات