جایگاه زن در عاشورا صفحه 1

مقدمه‌

سلام بر حسين و عاشوراي حسيني درود خدا بر عشق پاك و اشك با معرفت شيعيان عاشق ولايت عاشورا، حادثه‌اي نبود كه در يك نيم روز در سال 61 هجري اتفاق بيفتد و از قبل و بعد خود جدا باشد، با آن همه بهره برداري‌هاي حماسي مبارزاتي تربيتي و معنوي كه تا كنون از قيام كربلا و شهادت اباعبدالله حسين (ع) شده است به نظر مي‌رسد كه غناي محتوايي اين نهضت خدايي بسيار بيش از آن است كه تاكنون مطرح شده است امروزيان و آيندگان پيوسته بايد از اين كوثر ايمان و يقين بنوشند و سيراب شوند و تشنگان حقيقت ناب را هم سيراب بسازند.عاشورا، روز عملياتي بزرگ و شگفت آور در تاريخ اسلام است كه طي آن انقلاب عاشورا بر سرزمين كربلا چهره اسلام و جامعه اسلامي و طي آن بنيان حكومت اموي را دگرگون ساخت و اعماق جانها و جامعه را تهييج كرد و تكان داد.آري انقلاب عاشورا در ميان تحولات سياسي - اجتماعي در صدر اسلام مؤثرترين عامل در جهت بقاي اسلام عزيز و گوياترين تفسير بر حديث شريف نبوي «حسين مني و أنا من حسين است عاشورا، صحنه رويارويي حقيقت اسلام با غاصبان خلافت و حكمرانان به ظاهر مسلمان است عاشورا، روز اوج از جان گذشتگي انسان كامل و امام نور براي احياي دين ميراندن بدعت افشاي ماهيت پليد غاصبان حاكميت يافته بر امور مسلمين است عاشورا، مدرسه عشق و ايثار و جانفشاني در راه حفظ دين و اداي تكليف شرعي است و به همين دليل تكريم از عاشورا بزرگداشت هر نهضت اصيل و داراي پيام و هرخون پاكي است كه در نهضتهاي آزادي بخش بذل مي‌شود.آري انقلاب حسيني اسلام مجسّم است كه كمال عبوديت و عرفان عاشقانه سلم محض و اطاعت بي چون و چراي خداوند، اوج نهايي در اتصاف به مكارم اخلاقي و فضايل انساني را در جاي جاي آن مي‌توان يافت و كربلا اين كعبه آمال عشق مجمع اسوه‌هاي كمال براي اقشار مختلف جامعه اسلامي است قلم در بيان عظمت امام حسين (ع) ناتوان است شخصيتي كه تمام مراحل زندگي سرشار از خدمت و بركت آن حضرت درس انسانيت و كمال است امام بزرگواري كه قيام جاويدش اسلام را از خطر انحراف و بدعت نجات داد، شعور ديني را بيدار ساخت اركان دين اسلام را مستحكم گرداند، پايه‌هاي حكومت اموي را لرزاند و تحوّل و حركت عميق فكري و فرهنگي به وجود آورد، شأن و جايگاه امامت دراسلام و ولايت را تفسير و محبوبيت خدادادي اهل بيت و بازماندگان خاندان وحي را تضمين كرد. متفكر بصيري كه جاهليت نوين حاكميت يافته توسط بني اميه را ريشه كن ساخت و از طريق شعارهاي آزادي بخش و آگاهي بخش عاشورا، ارتجاع ارزشي را افشاكرد.من از تصور عظمت ثارالله عاجزم و قلم قاصرم از اداي حق عظيم امام حسين (ع) ناتوان است وليكن خدا را سپاس كه مرا در اصلاب شامخه و ارحام مطهره پاك مردان و شيرزنان اهل بيت عصمت و طهارت قرار داد و ان شاء الله كه بتوانم در اين سال عزت و افتخار حسيني الگوي كاملي از امام بگيرم و با عزّت و اقتدار، زندگي كنم پس عاشورا براي همه و هميشه پيام دارد و مي‌سزد كه ما همواره پاي درسهاي اين كلاس ابدي بنشينيم و به مراتب بالاتري از ايمان دين‌شناسي شناخت تكليف و عمل و وظيفه برسيم

الگوي نحوه مشاركت زنان در مديريت شرايط بحران‌

تأثير غير مستقيم زن در ساختار جامعه بشري و نقش بي بديل آن در پرورش مرد را حتي متعصب‌ترين نظريه پردازان علوم انساني و جامعه شناسي پذيرفته‌اند، بنابراين مي‌توان چنان تعبير كرد كه زن مرد را و مرد جامعه را مي‌سازد. به تعبير امام بزرگوار امت «قدس سره «از دامن زن است كه مرد به معراج مي‌رود»، با اين مبنا مي‌توانيم چنين نتيجه بگيريم كه يافته‌هاي علمي زن نه تنها از اثري همچون يافته‌هاي علمي مرد برخوردار است بلكه تأثير يافته‌هاي علمي نسل زن در جامعه بشري پايدارتر و بيشتر هم هست وليكن در مقام ارزيابي و تحليل حضور و نقش زن در ساختار تحولات جامعه بشري مي‌توان مجموعه نظريات ذيل را به ترتيب بيان كرد.الف - نقش منفي محض بدون هيچ گونه تأثير مستقيم در تحولات اجتماعي ولي همراه با منزلت و موقعيت به عنوان موجود و شي‌ء گرانبها، اين نوع نگرش به نسل زن از قدمت و فراگيري بيشتري در طول تاريخ و در ميان ملل گوناگون برخوردار بوده و دربرخي جاها هنوز هم هست ولي به طور قطع نظريه‌اي منطقي نيست و نمي‌تواند جوابگوي نيمي از نسل بشر، بلكه نيازهاي جامعه انساني باشد.ب - حضور مؤثر و كارآمد، در مديريت جامعه همراه با منزلت والاي اجتماعي و شخصيتي گرانبها كه بنا به ملاحظات اجتماعي و عدم پذيرش عرفي با وجود نقش مستقيم همواره با نوعي كتمان و پوشش و اقدامات احتياطي لازم در راستاي مخفي نگهداشتن آن نقش بوده است و صحنه‌هاي حاوي چنان نقشي را در بسياري از كشورهايي كه در مقطعي از زمان با شيوه سلطنتي اداره مي‌شدند، مي‌توان يافت ج - زن به عنوان فردي مؤثر و صاحب نقش وليكن نه موجودي گرانبها. اين نوع نگرش به زن را در مدل تمدن و فرهنگ غربي مي‌توان مشاهده كرد كه با كمال تأسف رفته رفته سمت و سوي نگرش ابزاري به نسل زن و بهره بردن از زن به عنوان شي‌ء مؤثر در بازاريابي به توليدات رنگ و وارنگ و آلت دست افراد هوسباز قرار مي‌گيرد و در اين نوع برخورد، هر چند نسل زن برخي از مسئوليتها را بر عهده مي‌گيرد وليكن آفات مراعات نكردن ارزشهاي در خور شايسته بحرانهاي اجتماعي خطرناكي به ارمغان مي‌آورد كه اوضاع خطرناك اجتماعي سرشار از فساد و احساس نا امني و پوچي غرب تزلزل روزافزون بنيادهاي خانواده خودكشيها، تجاوز به عنفها و اضطرابهاي رواني ناشي از ابتذال اخلاقي جامعه غربي كه همه سياستمداران و صاحب نظران بدان اعتراف دارند و رهبران مذهبي كليسا نيز از تدبير مؤثر براي مقابله با آن عاجزند، اينها نمونه‌اي از سرانجام اين نحوه نگرش به نسل زن است و با كمال تأسف با به كارگيري امواج صوتي تصويري ويدئوها، سينماها و ماهواره روند خطرناك و خانمان براندازي را در پيش روي جامعه بشري قرار مي‌دهد و رسالت روشنفكران جامعه شناسان متعهد، علماي دلسوز علوم تربيتي و بويژه رهبران مذهبي را براي حفظ و تقويت بهداشت رواني و اخلاقي جامعه بسيار سنگين مي‌سازد.د - ديدگاه چهارمي كه مطرح شده و نظريه‌اي مترقي جامع و كارآمد هست عبارت از اين است كه زن را از يك طرف به عنوان شخصي گرانبها و ارجمند و از سوي ديگر، داراي شخصيت روحي و معنوي و كمالات روحي و انساني بدانيم و در عين حال كه منكر استعداد و تواناييهاي اين عنصر بسيار مؤثر در ساختار تحولات اجتماعي نيستيم ليكن ضمن رّد دو نظريه محدوديت صرف همراه با نقش منفي محض و نيز اختلاط زن و مرد بدون هيچ قيد و بند، يك سوي مقرارات را به منظور رعايت حريم منزلت و شخصيت انساني زن پايبند شويم به نظر مي‌رسد اسلام عزيز اين ديدگاه چهارم را تقويت مي‌كند، يعني در عين حال كه براي زن منزلت والايي قايل است تا آن حد كه بر زن وحي نازل مي‌شود مثل حضرت مريم و يا در صحنه‌اي ديگر پيامبر بزرگ مانند حضرت زكريا در برابر بانويي بزرگ چون مريم زانو مي‌زند و با وجود آنكه زن در اين ديدگاه مصداق وحي قرار مي‌گيرد همانند وجود مقدس زهراي اطهر (س) در سوره مباركه كوثر، آيه مباهله آيه تطهير و... وليكن يك سري مقررات را به منظور حفظ حرمت شخصيت زن ارائه مي‌دهد، در اين‌نوع نگرش حجاب و مقررات آن مصونيت است نه محدوديت در حماسه جاويد عاشورا زنان پاكدامن والا و از جان گذشته‌اي دوشادوش اصحاب بي نظير، مايه روشني ديده سرور و سالار آزادگان شدند.

عاشورا؛ پيامي به بانوان‌

عاشورا را نمي‌توان در قلمرو قشر خاصي محدود كرد. تأثير درسهاي آن براي همگان است از اين رو پيامهايي كه مي‌دهد، عام و براي همگان مي‌باشد، مخصوصاً زنان و از آنجايي كه نيمي از افراد جامعه را بانوان و دختران تشكيل مي‌دهند و از آنجا كه در نهضت عاشورا سهمي عمده و قابل ملاحظه بر دوش بانوان كاروان حسيني استوار بود و عاشورا ماندگاري خود را تا حد زيادي مرهون فداكاريها و قهرمانيهاي خانواده امام حسين (ع) بخصوص زينب كبري است از اين رو پيامهاي عاشورا خطاب به زنان‌مسلمان است تا هم رسالت اجتماعي و سياسي اين قشر را نشان دهد و هم خنثي كننده‌تبليغات سوئي باشد كه ديدگاه اسلام را از محروم كردن زنان از مشاركت در كارهاي اجتماعي و حضور در صحنه معرفي مي‌كند و هم نقش زنان در پشتيباني از مبارزات مردان و جوانان نشان دهد.همچنين آميختن عفاف و پاكدامني را به تلاش و مجاهدت اجتماعي قابل اجرا بنماياند و هم به مسئوليت شهيد پروري و تربيت نسلي با ايمان شجاع و مدافع حق توسط بانوان اشاره كند و هم به تبليغ و تبيين مرام و اهداف شهيدان بپردازد.

پيامهاي عاشورا

اشاره

1- مشاركت زنان در جهاد.2- آموزش و الهام صبر و مقاومت 3- پيام رساني پس از يك حماسه و انقلاب و جهاد.4- روحيه بخشي به رزمندگان و بازماندگان شهدا.5- مديريت خانواده‌هاي شهدا و بازماندگان نهضت در شرايط دشوار.6- حفظ ارزشها و پايبندي به اصول حتي در شرايط اسارت زنان حاضر در عاشورا، برخي از اولاد علي (ع) بودند و برخي جز آنان چه از بني هاشم يا ديگران از فرزندان اميرالمؤمنين مي‌توان از زينب ام كلثوم فاطمه صفيه رقيه و ام هاني نام برد.سكينه و فاطمه نيز دختران سيدالشهداء بودند كه در نهضت مشاركت داشتند.رباب عاتكه مادر محسن بن حسن دختر مسلم بن عقيل فضه نوبيّه ، كنيز خاص امام حسين مادر وهب بن عبدالله و... از جمله زنان حاضر در كربلا بودند.پنج نفر از خيام امام حسين (ع) به طرف دشمن بيرون آمدند، آنان عبارت بودند از كنيز مسلم بن عوسجه ام وهب زن عبدالله كلبي مادر عبدالله كلبي مادر عمرو بن جناده و زينب كبري (س) كه نقش چشمگيرتري از ديگران داشت ام وهب زني بود كه در عاشورا شهيد شد، آن هم بر بالين شوهر شهيدش در عاشورا دو زن از فرط خشم و عصبانيت و احساس به حمايت از امام برخاستند و جنگيدند: يكي همسر عبدالله بن عمير، ديگري مادر عمرو بن جناده كه يادشان خواهد آمد.همسر زهير بن قين در راه كربلا همراه شوهرش به امام حسين (ع) پيوستند، به نقلي رباب همسر امام حسين (ع)، نيز مادر سكينه و عبدالله رضيع هم در كربلا حضور داشتند.سخنرانيهاي زينب ام كلثوم و فاطمه بنت حسين در كوفه و شام كاخ يزيد و يزيديان را لرزاند.