صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 129

به هرحال ويژگي ديگري كه اين جايگاه دارد اين است كه در جوار و قرب خدا است، همان چيزي كه از كلمه عِنْدَ (نزد) استفاده مي‌شود كه اشاره به نهايت قرب و نزديكي و معنوي است نه جسماني، آن هم نسبت به خداوندي كه هم مالك است و هم قادر، هرگونه نعمت و موهبتي در قبضه قدرت و در فرمان حكومت و مالكيت او است و به همين دليل در پذيرايي اين ميهمانان گرامي فروگذار نخواهد كرد و تنها خودش مي‌داند چه مواهبي براي آن‌ها آماده ساخته است. قابل توجه اين‌كه در اين دو آيه كه سخن از مواهب و پاداش‌هاي بهشتيان است نخست از مواهب مادي آن‌ها كه باغ‌هاي وسيع و نهرهاي جاري است سخن مي‌گويد، سپس از پاداش بزرگ معنوي آن‌ها كه حضور در پيشگاه قرب مَليكٍ مُقْتَدِرٍ است سخن به ميان آورده و انسان را مرحله آماده مي‌كند و روح او را به پرواز درآورده و در شور و نشاط فرو مي‌برد، به خصوص كه تعبيراتي همچون مَليـك و مُقْتَدِر و نيز مَقْعَد صِدْق همگي دلالت بر دوام و بقاي اين حضور و قرب معنوي دارد.

1- فيض كاشاني، «تفسير الصافي»، 4/262 .
2- طبرسي، «تفسير مجمع البيان»، 24/52 .

واژه صدق در قرآن كريم (179)

در كتاب ثواب الاعمال آمده كه ابونعيم از جابر روايت كرده گفت روزي در بين آن‌كه رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله در مسجد مدينه (نشسته) بود بعضي از اصحابش سخن از بهشت به ميان آوردند، رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود اي ابادجانه مگر متوجه نشده‌اي كه هركس ما را دوست بدارد و با محبت ما آزمايش شده باشد خداي تعالي او را با ما محشور خواهد كـــرد آن‌گـــاه ايـــن آيــه را تــلاوت فــرمـــود (في مَقْعَـدِ صِـدْقٍ عِنْــــدَ مَليـــكٍ مُقْتَــدِرٍ).

در كتاب روح المعاني در ذيل جمله مقعد صدق آمده كه امام جعفرالصادق عليه‌السلام در اين بــاره فــرمــوده معنــاي اين‌كه خداي تعالي در اين آيه مكان و مجلس را با كلمه «صدق» ستــوده است كــه در آن مجلس به جــز اهــل صدق كسي نخواهد نشست. (1)

1- طباطبايي، «تفسير الميزان»، 19 .

(180) صداقت و سيماي صادقين

مُبَوَّأ صِدْق

خداوند در سوره يونس مي‌فرمايد: «وَ لَقَـدْ بَـوَّأْنا بَنـيآ اِسْراآئيلَ مُبَوَّأَ صِدْقٍ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ».(1) خداوند در اين آيه حال بني‌اسرائيل را پس از هلاكت فرعون بيان مي‌فرمايد و با اين جمله از نعمت‌هايي كه پس از نجات آن‌ها و نابودي دشمنانشان بدان‌ها داده است ياد مي‌كند و مي‌فرمايد ما در جاي شايسته و مناسبي آن‌ها را جاي داديم كه منظور سرزمين شام و بيت‌المقدس مي‌باشد و اينكه آن را جايگاه صدق ناميده است بدين مناسبت بوده كه برتري و فضيلت آنجا بر ساير جايگاه‌ها چون برتري و فضيلت صدق و راستي بر دروغ و نادرستي است.(2) بنابراين عبارت مُبَوَّأ صِدْق دلالت بر آن دارد كه خدا به بني‌اسرائيل منزلگاهي داده بود كه همه منظورهايي كه انسان از يك مسكن دارد مثل خوبي آب و هوا و زمين پربركت و وفور نعمت و استقرار و آرامش و چيزهايي ديگر در آنجا يافت مي‌شد، اين جايگاه نواحي بيت المقدس و شام بود كه خدا بني‌اسرائيل را در آنجا مسكن داد و آن نــواحــي را ســرزميــن مقــــدس و مبــارك نــاميــد. (3)