صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 64

گذري بر دروغ (83)

ادعاي دروغ جبران كند و يا چون فاقد شايستگي است به دروغ مي‌خواهد خود را شايسته بنماياند پس لاف زدن نشانه دست خالي بودن است.(1) به نظر مي‌رسد كه عامل اصلي عقده حقارت، نشناختن خويش است. اگر انسان بداند كه چيست و براي چيست؟ هيچ‌گاه و تحــت هيـچ عنواني احساس حقارت نمي‌كند.

اگر آدمي بداند از كجا آمده و به كجا مي‌رود و فلسفه آفرينش او چيست خود را كوچك نمي‌پندارد، اگر انسان بداند كه پيچيده‌ترين و عظيم‌ترين موجودات هستي است و به منظور جانشيني و هم‌نشيني خدا آفريده شده دچار عقده حقارت نمي‌گردد.

ولي به عكس اگر انسان نفهميد كه چيست و براي كيست؟ و خود را ماشين كوچكي پنداشت كه هنري جز مصرف و توليد ندارد و آفرينش را بيهوده دانست و معتقد شد كه زندگي احمق و عبث است، چنين انساني از نظر منطقي خيلي طبيعي است كه احساس حقارت و بي‌شخصيتي كند، چنين انساني با اين فلسفه اگر احساس شخصيت نمــايــد غيــرطبيعــي و غيــرمنطقــي است و دليــل اين است كه فلسفه خود را فراموش كرده، بنابراين فلسفــه عــدم صداقت، عقده حقارت و علت اصلي عقده حقارت، نشناختن خويش است. (2) و چه زيبــا نقــل شده از امام علي عليه‌السلام كه مي‌فرمايد:

(84) صداقت و سيماي صادقين

«أَكْرِمْ نَفْسَكَ عَنْ كُلِّ دَنِيَّةٌ وَ اِنْ ساقَتْكَ اِلَي الرَّغائِبِ فَإِنَّكَ لَنْ تَعْتاضَ عَمّا تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِكَ عِوَضا».(1)

نفس خويش را از آلوده شدن به هر پستي گرامي دار، هر چند نفس تو را به اموري دلربا و مرغوب سوق دهد زيرا در برابر آن‌چه از حيثيت و شخصيت خويش مي‌دهي هرگز عوضي نخواهي يافت.

4 ـ عادت به دروغ‌گويي