صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 68

(88) صداقت و سيماي صادقين

الْكَبيرِ أَما عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللّه‌ِ صلي‌الله‌عليه‌و‌آله قالَ ما يَزالُ الْعَبْدُ يَصْدُقُ حَتّي يَكْتُبَهُ اللّه‌ُ صِدّيقـا وَ ما يَزالُ الْعَبْدُ يَكْذِبُ حَتّي يَكْتُبَهُ اللّه‌ُ كَذّابا»

و در كافي شريف به سند حضرت باقرالعلوم عليه‌السلام نقل شده كه (پدرشان) حضرت علي بن الحسين عليه‌السلام به فرزندان خود مي‌فرمود: بپرهيزيد از دروغ كوچك و بزرگ در تمام سخن‌هاي خود چه جدي باشد يا شوخي زيرا كه انسان اگر در امر كوچك دروغ گفت جرأت پيدا مي‌كند بر امر بزرگ آيا نمي‌دانيد كه پيغمبر خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود: كه بنده خدا راستي را پيشه خود مي‌كند تا آن كه خـداونــد او را صــدّيق مي‌نــويســد و دروغ ســرايــي را پيشه خود مي‌كند تا آن كه خداي تعالي او را كذّاب مي‌نويسد.(1)

هم‌چنين در كافي آمده كه قال اميرالمؤمنين عليه‌السلام : «لا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الاْءيمانِ حَتّي يَتْرُكَ الْكِذْبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ»(2) نمي‌چشد بنده‌اي مزه ايمان را مگــر آن كه تــرك كند دروغ را در شــوخي و جدي.

و نيز در وصاياي رسول اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله به حضرت اباذر غفاري نقل شده است كه: «يا اَباذَرٍّ وَيْلٌ لِلَّذي يُحُدِّثُ فَيَكْذِبُ لِيُضْحِكَ بِهِ الْقَوْمُ وَيْلٌ لَهُ، وَيْلٌ لَهُ».(3) واي بر كسي كه نقل كلامي كند به دروغ تا مردم به آن بخندند و اي بر او و اي بر او .

1- كلينــــــي، اصـــــول كــافي، 4، كتــــاب ايمــــان و كفــــــر، 35.
2- كلينـــي، اصــــــول كــافــي، 4، كتـــــاب ايمــــان و كفـــــر، 37.
3- العاملي، وسائل الشيعه، 8، 577 ـ بحارالانوار، چاپ بيروت، 74،88.

گذري بر دروغ (89)

اكنون با همه اين اخبار و تشديدات رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و ائمه هدي عليه‌السلام خيلي جرأت و شقاوت مي‌خواهد كه انسان اقدام به اين امر بزرگ و خطيئه مهم نمايد، دروغ كوچك يا بزرگ، شوخي يا جدي گناه است و در نامه عمل انسان نوشته مي‌شود چه بسا دروغ‌هايي كه امكان دارد از نظر مردم گناه نباشد ولي از نظر اسلام قبيح و ناپسند است. مرحوم مجلسي مي‌گويد متأسفانه يكي از گناهاني كه بسياري از مردم حتي خواص به آن مبتلا هستند تعارفات معموله است كه از حقيقت عاري است و شائبه دروغ در آن مشهود مي‌شود مثلاً با اين كه به خوردن غذا و آشاميدن مشروبي متمايل‌اند هنگامي كه ميزبان چيزي به آن‌ها عرضه مي‌دارد اظهار بي‌ميلي مي‌كنند و هم‌چنين با اين كه نسبت به شخصي علاقه قلبي ندارند آن‌قدر اظهار اخلاص و محبت به او مي‌كنند كه گاهي برخود گوينده نيز مشتبه مي‌شود. گر چه اين‌گونه دروغ‌ها نسبت به دروغ‌هاي بزرگ و مفسده‌انگيز ناچيز و كوچك است ولي در شريعت مقدسه گناه و حرام است و در صورتي كه ضرورت يا مصلحت مهمي در ميان نباشد بايد از آن احراز كرد.(1)

1-امـــــــام خمينــــي، چهـــــل حـــديــــــث، 398.