صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 70

گفت اگر رسول اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله از من سؤال نمايد از تاريخ تعهد زنا كرده‌اي يا نه؟ اگر بگويم نه دروغ گفته‌ام و اگر اقرار كنم مجازات مي‌شوم و هم‌چنين است درباره نماز.

به اين ترتيب مي‌بينيم كه چگونه دروغ فرد عاصي را به طرف ساير گناهان مي‌كشد زيرا دروغ‌گو از ارتكاب گناه ابايي ندارد زيرا او تمام كارهاي نادرستش را به وسيله دروغ نيكو جلوه مي‌دهد و خود را فردي درستكار به ديگران معرفي مي‌كند او كه از خداوند و عذاب او بيمناك نمي‌باشد مردم را نيز به گمان خود فريب داده و هر گناهي كه مرتكب مي‌شــود و از زشت‌كــاري نيز پروايي ندارد به اين ترتيب در منجلاب گنــاه غــرق خواهـد شد.

8 ـ اصـرار بـر دروغ

مرحوم شيخ انصاري اظهار مي‌دارد: قدر متقين از اخبار آن است كه بعضي از انواع دروغ مانند دروغ بستن بر خدا و پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و ائمه‌اطهار عليه‌السلام و شهادت دروغ، سوگند دروغ و تهمت (بنابر آن كه از مصاديق دروغ باشد) افتراء و فتواي بدون علم و دروغ‌هاي فتنه‌انگيز از گناهان كبيره است و جز اين‌ها از گناهان صغيره به حساب مي‌آيد مگر آن كه دروغ در اثر تكرار به صورت عادت و طبيعت ثانوي درآيد بدان‌گونه كه مصاديق دروغ از ملكه و خلق و خوي انسان نشأت گيرد. در چنين وضعي گناه كبيره محسوب مي‌شود اما در صورت اصرار و تكرار، چنان‌چه در ساير گناهان صغيره اين‌گونه است به لحاظ آن است كه در اين فرض دروغ در قالب يك صفت و رذيله نفساني درمي‌آيد.

(92) صداقت و سيماي صادقين

البته نمي‌شود گفت كه گناه و زشتي دروغ در تمام مصاديق و اقسام آن يكسان است ولي با اين وصف نمي‌توان دروغ را با پاره‌اي از گناهان صغيره مقايسه كرد و آن را از سيئات قابل عفو و اعماض شمرد، زيرا دروغ از آن جهت كه طبيعتا و ذاتا بر خلاف واقع و اعتماد گوينده و نشانه دو رويي و نفــاق است از نظــر اخلاقي گناهي است بزرگ و غيـرقابل گذشت.(1)

9 ـ زشتي دروغ

دروغ از ناپسندترين گناهان است در زشتي آن همين بس كه از رســول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله روايت شده كه مي‌فرمايد: «إنَّ مِنْ أَعْظَمِ الْخَطايَا اللِّسانَ الْكَذُوبَ».(2)

و نيز اميرالمؤمنين علي عليه‌السلام مي‌فرمايند: «وَلاسُوءَاَسْوَءُمِنَ‌ألْكَذِبِ» (3) هيــــــچ عمــــل زشتــــي قبيـــــح‌تــر از دروغ‌گــــويــي نيســت.

البته زشتي و ناپسندي دروغ نزد همه كس مسلم مي‌باشد اما آن چه در اين روايات به آن اشاره شده آن است كه مي‌فرمايند: دروغ بالاترين زشتي‌ها است و شايد از مهم‌ترين جهات آن اين است كه دروغ راه را براي زشتي‌ها باز مي‌كند و چنان‌چه بعدا به آن مي‌پردازيم دروغ كليد ساير گناهان مي‌باشد. از طرفي هر گناه‌كاري پس از ارتكاب گناه، پشيماني به وي دست مي‌دهد كه ممكن است موجب توبه‌اش شود،

1- مهدوي كني، اخلاق علمي، 241 ـ 242 .
2- مستدرك الوسائل، 2/100 .
3- مستدرك الوسائل، 2/100.