صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 76

اولين راه مبارزه با ناخوشي دروغ، شناختن ريشه مرض است بدون ترديد يك حالت رواني در باطن دروغ‌گو وجود دارد كه باعث دروغ گفتن او مي‌شود و تا زماني كه آن علت برطرف نشود ناخوشي دروغ عـلاج نخــواهــد شــد (1) و آن عــدم شنـاخت نفـس خويش است.

«يقين» مهم‌ترين عامل شناخت خويش و از بين برنده ريشه عدم صداقت مي‌باشد، زيرا يقين يگانه چراغ پرفروغي است كه هستي و از جمله انسان را آن چنان‌كه هست نشان مي‌دهد و در پرتو اين مشعل تابناك است كه انسان مي‌تواند مبدأ و منتهاي خود را ببيند و بلكه بيابد و به عظمت نهادهاي شگفت و استعدادهاي والاي خويش كه به او امكان مي‌دهد تا قله بلند جانشيني خدا صعود كند، پي برد و وقتي انسان به اين معرفت و شناخت و باور رسيد، امكان ندارد شخصيت و هــويــت انســانــي خــود را بــا هيــچ چيــز ديگري مبادله كند.(2)

بنابراين راه معالجه دروغ اين است كه نخست در آيات و اخباري كه در ذم آن وارد شده بينديشد تا بداند كه اگر آن را ترك نكند هلاك ابدي گريبانگيرش خواهد شد. سپس به ياد داشته باشد كه هر دروغ‌گويي از نظرها مي‌افتد و كسي به سخن او اعتنا نمي‌كند و چه بسيار كه دروغ

1- فلسفي، كودك از نظر وراثت و تربيت، 2/41.
2- ري شهــري، فلسفه امامــت و رهبري، 172.

گذري بر دروغ (99)

گفتن باعث رسوايي نزد مردم مي‌شود و از اسباب افتضاح او اين است كه خداي سبحان فراموشي را بر او مسلط مي‌كند كه اگر چيزي بگويد گفته خود را از ياد مي‌برد و خلاف گفتار خود مي‌گويد و رسوا مي‌گردد پس از آن در آيات و اخباري كه در ستايش ضدّ آن ـ راستگويي ـ وارد شده است تأمل كند و در هر سخني كه مي‌خواهد بگويد نخست بينديشد، پس اگر دروغ باشد ترك كند و از همنشيني دروغ‌گويان اجتناب نمايد و با صالحان و راستگويان همنشين شود. (1)

نقــل شــده كه ابــوذر از رســول خــدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله پرسيد تــوبــه كسي كه عمدا دروغي بگويد چيست؟ ايشان فرمودند: استغفــار و نمازهاي پنــج‌گــانــه لــــوث ايـــن گنــــاه را پــاك مي‌كنــد.(2)

1- نراقي، جامع السعادات، 316.
2- دستغيب، گناهان كبيره، 1/315 .