صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 78

5ـ8ـ موارد جواز دروغ: ج) خدعه و نيرنگ در جنگ

5ـ9ـ موارد جواز دروغ: د) وعده به خانواده و همسر

5ـ10ـ صداقت در مورد تـوريـه و مـوارد جواز دروغ

-101

-102

توريه چيست؟

توريه بر وزن توصيه است و به سخني گفته مي‌شود كه از ظاهر آن چيزي فهميده مي‌شود در حالي كه منظور گوينده چيز ديگري است. مشهور در ميان ما اين است كه در مواردي كه دروغ به خاطر ضرورتي تجويز مي‌شود از توريه بايد استفاده كرد و تا توريه ممكن باشد نبايد دروغ صريح گفت، از بعضي كلمات علماي تسنّن برمي‌آيد كه اين موضوع ميان آن‌ها نيز مشهور است در معني توريه چنين گفته‌اند توريه عبارت است از اين كه انسان كلامي را بگويد و از آن معني مطابق واقع اراده نموده ولي آن كلام طوري است كه شنونده معني ديگر از آن مي‌فهمد و منظور گوينده نيز همين است كه در عين اراده معني صحيح، مخاطب چيز ديگري بفهمد مثل اين كه از كسي پرسيدند جانشين پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله كه بود؟ گفت: آن كس كه دخترش در خانه او بود. شنونده چنين فكر مي‌كرد كه منظور اين است كه آن كس كه دختر او در خانه پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله بوده در حالي كه منظور گوينده اين بوده: آن كس كه دختــر پيــامبــر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله در خــانــــه او بــــوده مَن بِنْتُــهُ فــي بَيْتِــهِ.

آن چه در اين جا كاملاً حائز اهميت است اين است كه روشن شود آيا توريه داخل در ادلّه كذب مي‌باشد يا نه؟ روي هم رفته در اين مورد سه قول ديده مي‌شود:

1 ـ عده‌اي معتقدند توريه اصلاً دروغ نيست و لذا گفته‌اند بايد در موارد ضرورت چنان سخن بگويد كه از دروغ خارج گردد. طرفداران

توريه و موارد جواز دروغ (103)