صداقت و سیمای صادقین در قرآن و حدیث صفحه 86

توريه و موارد جواز دروغ (113)

سرمايه‌گذاري كرده و مقداري پول به يكي از اصحاب خويش مي‌دهد تا هرگاه ميان دو نفر از شيعيان خصومت و اختلافي رخ داده به‌وسيله آن پول ميان آن‌ها آشتي برقرار سازد.(1)

در پاره‌اي از احاديث منقوله از معصومين عليه‌السلام در مفهوم اصلاح توسعه قائل شده و آن را به مطلق قصد خير و نيك‌انديشي از غير مقاصد شخصي تعميم داده است. مثلاً در تفسير آيه «اَيَّتُهَا الْعيرُ اِنَّكُمْ لَسرِقُونَ» (2) و آيه كبيره «بَلْ فَعَلَهُ كَبيرُهُمْ»(3) از امام صادق عليه‌السلام نقل شده كه چون كلام يوسف و ابراهيم عليهم‌السلام به قصد اصلاح بوده اشكالي ندارد. در روايتي كه در كتاب كافي (ذيل آيه بَلْ فَعَلَهُ كَبيرَهُمْ) از امام صادق عليه‌السلام نقل شده مي‌فرمايند ابراهيم عليه‌السلام اين سخن را به خاطر آن گفت كه مي‌خواست افكار آن‌ها را اصلاح كند و به آن‌ها بگويد كه چنين كاري از بت‌ها ساخته نيست سپس امام اضافه فرمودند به خدا سوگند بت‌ها دست به چنان كاري نزده بودند و ابراهيم عليه‌السلام نيز دروغ نگفت.(4)

3 ـ خـدعـه و نيـرنـگ در جنــگ

شك نيست كه جنگ يك ضرورت ديني و اجتماعي است كه به علل مختلف (عقيدتي، سياسي، اقتصادي) بر ملت‌ها و جوامع بشري الزام يا تحميل مي‌گردد و معمولاً براي خروج از اين عمل و رهايي از اين مخمصه و سرعت بخشيدن به شكست دشمن از وسايلي استفاده

1- مهدوي كني، اخلاق عملي، 268.
2- 70 / يوسف .
3- 63 / انبياء.
4- مكارم، تفسير نمونه، 13/239.

(114) صداقت و سيماي صادقين