عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها صفحه 118

می‌دهد تا خونی که در رگ‌های عثمان حرکت می‌کند، برای قتل او زمینه چینی کرد و در لحظاتی که کاملًا قادر بود کمک‌های مؤثّری به او بدهد و جلو قتل او را بگیرد، او را در چنگال حوادث تنها گذاشت!». «1»

حضرت علی علیه السلام خود در دو مورد از نهج البلاغه به این نکته تصریح می‌کند. یکی در نامه 28 نهج البلاغه آنجا که در نامه‌ای به معاویه خطاب می‌کند که: «کدامیک از من و تو بیشتر با وی (عثمان) دشمنی کردیم و راه‌هایی را که به کشته شدن او منتهی می‌شد، هموار نمودیم؟ آن کسی که بی دریغ درصدد یاری او برآمد ... یا آن کسی که عثمان از او یاری خواست ولی او با دفع الوقت کردن، موجبات مرگش را فراهم ساخت؟».

و دیگر در نامه 37 آنجا که خطاب به معاویه می‌فرماید:

«فَإِنَّکَ إِنَّما نَصَرْتَ عُثْمانَ حَیْثُ کانَ النَّصْرُ لَکَ وَ خَذَلْتَهُ حَیْثُ کانَ النَّصْرُ لَهُ؛ تو آنجا که یاری عثمان به سودت بود او را یاری کردی و آنجا که نیاز به یاری تو داشت وی را تنها گذاشتی!».

جستجو در شواهد و قراین تاریخی آن دوران نشان می‌دهد معاویه برای رسیدن به خلافت چشم به حادثه مدینه و قتل عثمان دوخته بود، تا رقیب نیرومندی چون عثمان از میان برداشته شود و زمینه برای خلافت وی هموار گردد.

ولی پس از قتل عثمان، آنچه که وی در سر می‌پروراند اتّفاق نیفتاد. بلکه مردم با تمام وجود و یک صدا به بیعت با امیرمؤمنان علیه السلام روی آوردند و این بود که به فکر نقشه‌های شیطانی دیگر افتاد.

2- جنگ جمل یا رویارویی غیر مستقیم معاویه با امام علیه السلام ..... ص : 144

مراسم بیعت مردم و انقلابیون با امیرمؤمنان علیه السلام با شور و هیجان خاصّی انجام شد.

آن حضرت پس از آن‌که ابتدائاً- بنا به مصالحی «2»- از پذیرش این مسئولیت استنکاف

__________________________________________________
(1). سیری در نهج البلاغه، ص 168
(2). مراجعه شود به: پیام امام علیه السلام، ج 4، ص 208، ذیل خطبه 92 نهج البلاغه