عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها صفحه 587

مجلسی نیز این هر دو را بعید می‌داند. «1» در واقع سید بن طاووس که کتاب اقبال را پس از لهوف نوشته، نظرِ نخست خویش را نمی‌پذیرد، هرچند می‌گوید: ممکن است آنها به کربلا رفته باشند، ولی نه در روز بیستم صفر. «2»

قول چهارم و پنجم، آنکه به هنگام رفتن از کوفه به شام، نخست به کربلا آمده‌اند «3» و یا آنکه بعد از مراجعت از شام به مدینه، در زمان دیگری به کربلا آمده‌اند.

این دو قول را مرحوم حاج شیخ عباس قمی در منتهی الآمال به برخی نسبت داده؛ ولی آنها را ضعیف شمرده است؛ چراکه در نقل‌ها نیامده است.

قول ششم، آن است که خاندان حسینی در سال 62 یعنی یک سال بعد، در روز بیستم صفر به کربلا آمده‌اند؛ که این قول را فرهاد میرزا در کتاب «قمقام زخّار» انتخاب کرده است. «4»

مطابق آنچه گفته شد، «سید بن طاووس» در «لهوف» و «ابن نما» در «مثیر الاحزان» و «شیخ بهایی» در «توضیح المقاصد» معتقدند اهل‌بیت علیهم السلام در اربعین اوّل به کربلا آمدند و مقصود، اربعین سال 61 است؛ زیرا گفته‌اند به هنگام مراجعت از شام از راهنمای کاروان خواستند آنها را به کربلا ببرد؛ ولی بسیاری دیگر از مورّخان و صاحب نظران این سخن را نپذیرفتند. آنان نیز اقوال گوناگونی داشته‌اند و همین اختلاف اقوال و گوناگونی دیدگاه‌ها سبب تردید شده است.

2. بُعد مسافت و توقف‌های طولانی ..... ص : 627

اشاره

آنچه که سبب تردید حضور خاندان حسینی در اربعین سال 61 در کربلا شده

__________________________________________________
(1). زاد المعاد، ص 402
(2). اقبال، ص 101
(3). قول چهارم را ناسخ التواریخ (ج 3، ص 176) انتخاب کرده است. مرحوم شعرانی نیز در ترجمه‌نفس المهموم (ص 270) این قول را ترجیح داده است
(4). قمقام زخار، ص 586