سوژه سخنرانی محرم صفحه 34

حلال خواری

یکی از آموزه های مهم اقتصادی مکتب عاشورا - چنانچه اشاره خواهد شد - «حلال خواری» و پرهیز از «غذای حرام» است. اهل بیت علیهم السلام به دلیل آثار ویرانباری که حرام خواری بر جسم و روح انسان به جا می گذارد، به شدّت از آن پرهیز می کردند و پیروانشان را نیز از آن باز می داشتند. حضرت علی علیه السلام باطن غذاهای حرامی چون رشوه را قِی کرده مار سمّی و یا غذایی می داند که با آب دهان مار سمّی مخلوط شده باشد.

آن حضرت در این باره در ضمن حکایتی می فرماید: «... وَ اَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ طَارِقٌ طَرَقَنا بِمَلْفُوفَهٍ فِی وِعَائِهَا، وَ مَعْجُونَهٍ شَنِئْتُهَا، کَاَنَّمَا عُجِنَتْ بِرِیقِ حَیهٍ اَوْ قَیئِهَا، فَقُلْتُ: اَصِلَهٌ ام زَکَاهٌ،ام صَدَقَهٌ؟ فَذَلِکَ مُحَرَّمَ عَلَینَا اَهْلَ الْبَیتِ! فَقَالَ: لاَ ذَا وَلاَ ذَاکَ، وَلَکِنَّهَا هَدِیهٌ. فَقُلْتُ: هَبِلَتْکَ الْهَبُولُ! أَ عَنْ دِینِ اللّهِ اَتَیتَنِی لَتَخْدَعَنِی؟ أَ مُخْبِطٌ اَنْتَ ام ذُو جِنَّهٍ،ام تَهْجُرُ؟...؛ (1) [1] و (2) [1] و از این شگفت آورتر اینکه شب هنگام، کسی به دیدار ما آمد و ظرفی سرپوشیده پر از حلوا داشت. معجونی در آن ظرف بود که چنان از آن متنفر شدم که گویا آن را با آب دهان مار سمّی، یا قی کرده آن مخلوط کردند! به او گفتم: هدیه است یا زکات یا صدقه؟ که این دو بر ما اهل بیت پیامبر حرام است. گفت: نه زکات و نه صدقه است؛ بلکه هدیه است. گفتم: زنان بچه مرده بر تو بگریند. آیا از راه دین وارد شدی که مرا بفریبی؟ یا عقلت آشفته شده؟ یا جن زده شدی؟ یا هذیان می گویی؟»

مرحوم آیت اللّه طالقانی رحمه الله می نویسد: «حکمت تحریم غذاهایی چون مردار، خون و گوشت خنزیر را باید در آثار روحی و اخلاقی یا جسمی آنها بررسی کرد. در حقیقت، هرگونه غذای حیوانی یا گیاهی و نوع ترکیبات آنها اثر خاصی در تکوین و ترکیب نسوج بدنی و خُلقی انسان دارد که مجموع این آثار، زمینه چگونگی اخلاق و اندیشه را فراهم می سازد. گوشت درّندگان، خوی درّندگی را تهییج و تقویت می کند و گوشت خوک، شهوات بی بند و بی غیرتی را تهییج می کند.» (3)

1- نهج البلاغه، ترجمه دشتی، خ 224.
2- نوشته اند که این شخص، اشعث بن قیس بود. چون قرار بود فردای آن روز در دادگاه اسلامی به پرونده او رسیدگی شود، شبانه به عنوان رشوه، حلوا خدمت امام علیه السلام برد تا به خیال خام خود توجّه آن حضرت را به خود جلب کند (همان، ذیل همان خطبه).
3- پرتوی از قرآن، محمود طالقانی، تهران، انتشار، 1350 ش، ج 2، ص 45.