زیبایی شناسی حماسه عاشورا صفحه 240

گوشوار عرش را از پاکی گوهر سزاست(1)

نقاشی

نقاشی هنر بیان ایدهها و عواطف است، با آفرینش کیفیتهای زیباشناختی معین در یک زبان بصری دو بُعدی. عناصر اساسی این زبان عبارتند از: خط، شکل، رنگ، رنگ سایه و بافت (رنگ، مهم ترین عنصر زبان نقاشی به شمار میآید.) با کاربست این عناصر از راه های مختلف میتوان احساس، حجم، فضا، نور و حرکت را روی سطحی تخت (بوم، تخته، دیوار و غیره) ایجاد کرد. چگونگی ترکیب این عناصر، در اساس، موجد کیفیت بیان هنری است. بنابراین، هر اثر نقاشی _ خواه بازنمایی پدیده ای واقعی یا نمایش روابط بصری کاملاً انتزاعی _ بر یک الگو یا طرح، بیانگر و دلالت کننده استوار است.(2)

هنر نقاشی از دیر زمان وظایفی همچون روایت، توصیف، مستندنگاری، داستان پردازی و تبلیغ را بر عهده داشت و هنرمند نقاش، پیام بصری خود را بر حسب کیفیتهای حسی، امکانات بیانی، و محدودیتهای قالب، اسلوب و وسیله کارش ابلاغ میکند.(3)

برخلاف رویکرد بوداییان و مسیحیان به هنر نقاشی و بهره گیری از آن در جهت هدف های آموزشی، تبلیغی و عبادی، در نخستین سدههای تاریخ اسلام، با هیچ نمونه ای از نقاشی دینی برخورد نمیکنیم. با این حال، از اواخر سده سیزدهم (هفتم ه ق) برخی موضوعهای دینی و

1- [1] . صائب تبریزی، دیوان، تصحیح: محمد قهرمان، ج 6، ص 3590.
2- [2] . رویین پاکباز، دایره المعارف هنر، ص 575.
3- [3] . همان.