تجلی قرآن در حماسه عاشورا صفحه 88

از آنچه گفته شد، روشن می شود که رفتار اردوگاه حسینی همسو با معارف قرآنی است، تا آن جا که تأمل در نهضت حسینی، تفسیر و تبیین آیات قرآن را به دنبال دارد و درنگ در آیات، آبشخور رفتار این اردوگاه را می نمایاند. از این رو، تحلیل کامل رفتار آنان به کمک قرآن، ممکن است و در پرتو رفتار ایشان نمونه عینی و مصداقی آیات، هویدا می گردد.

ذکر و یاد خدا در قرآن

«ذکر»، در لغت به معنای یاد کردن و یاد آوردن است، و در ادبیات دینی، بیانگر یاد نمودن خداوند و صفات و نعمتهای الهی است. گستره معنای قرآنی این واژه تنها به ذکر زبانی محدود نمی شود، بلکه یادآوریِ قلبی و نیز ذکرِ پس از نسیان، و ادامه و استمرار آن را شامل می شود.(1)

استاد جوادی آملی - حفظه الله و أبقاه - در این باره گفته اند:

«ذکرِ خدا امری قلبی است و ذکر زبانی از آن جهت که سبب به وجود آمدن این امر قلبی می شود، ذکر شمرده شده است».(2)

قرآن کریم، ذکر را مایه آرامش قلب می داند. آرامش بخشی یاد خداوند برای انسان، بدان جهت است که از یک سو خداوند، آفریننده هستی و مدبر آن است و بازگشت تمام کارها به سوی اوست؛ هر آنچه بخواهد با حکمت و قدرت مطلقش، انجام می دهد و قدرتی بالاتر از او وجود ندارد، و از سوی دیگر انسان در فراز و فرود زندگی، حوادثی در پیش رو دارد که او را نگران می سازد و ناآگاهی از برخی امور و ناتوانی از انجام بعضی کارها بدین نگرانی می افزاید. او برای تدبیر مناسب در برابر حوادث و امور