بازشناسی نهضت عاشورا صفحه 108

اشراف یا سران قبائل هستند و تغییر رفتار آنان فرساینده، یا کاهنده یا افزاینده عصیان های جمعی است.(1)

کوفیان بر اثر فقدان قدرت تحلیلی، مردمی بودند که به سرعت تحت تأثیر قرار می گرفتند و بدین جهت، عجول هم بودند و در مواجهات سیاسی و اجتماعی، به سرعت تحت تأثیر متغیرها قرار می گرفتند و می خواستند هر کاری را به سرعت انجام دهند، لذا هنگامی که تحت تأثیر عبیداللّه زیاد قرار گرفتند، خواستند هر چه زودتر واقعه کربلا خاتمه یابد. آنها عجول بودند و همواره تعجیل آنها در تصمیم گیری، به ضرر خود و حکمرانانشان تمام می شد، زود رنج بودن و در کنار آن زود قانع شدن و همچنین زود تسلیم شدن و زود سرکشی کردن همه با هم، حاکم بر روحیات این مردم بوده است.(2)

به همین جهت، علی رغم آن همه نامه ها که تحت تأثیر سخنرانی های درونی خودشان نوشته بودند، به محض این که فرد پلیدی همچون عبید اللّه زیاد با دسیسه و نیرنگ وارد کوفه شد، چنان رعب و وحشتی در دل آنان ایجاد شد که تمام کرده های پیشین و افکار گذشته ی خود مبنی بر یاری رسانیدن به امام حسین علیه السلام را فراموش کردند. خشونت ابن زیاد درصد بالایی از مردم کوفه را به هراس انداخت و کسانی که بسیار زود رنج و در تصمیم گیری عجول بودند، نه تنها از ناحیه ابن زیاد خود را در معرض تهدید می دیدند، بلکه در اثر شایعات او مبنی بر رسیدن قریب الوقوع سپاه شام، کاملاً خود را باختند.(3)

1- همان، ص 44 .
2- رسول جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام ، معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات، 1372 ، ص 131 .
3- همان، ص 134 .