بازشناسی نهضت عاشورا صفحه 146

اهرم علمی برای مشروعیت و معقولیت قیام برخوردار بوده اند.

6 ) عنصر زمان و مکان

1 ) عنصر زمان؛ از دوره ی معاویه فشارها، ظلم ها و تبعیض ها و عوامل تحقیر و سرکوب ادامه یافته بود و زمینه ی قیام اجتماعی را در مردم به نقطه ی انفجارآمیزش کشانده بود. شکاف های طبقاتی هر روز عمیق تر می شد و فاصله ها بیشتر، و این امر در عراق و ایران،

که اغلب شیعه ی علی علیه السلام بودند، از همه جا بیشتر محسوس بود، زیرا معاویه حساسیت بیشتری روی این قسمت نشان می داد و از سیاست شیطانی «گلویش را تنگ بگیر نه آنقدر که خفه اش کنی» در مورد آنان استفاده می کرد. اما معاویه با سیاست تزویری که در پیش گرفته بود، هنوز چهره ی ضد اسلامی از خود نشان نداده بود. چون خود را در رقابت با علی علیه السلام می دید، سعی می کرد آراستگی ظاهری خود را کم تر از او نشان ندهد، لذا به ظاهر دین اهتمام می ورزید؛ و این امر جلوی هر حرکت آشکاری را بر ضد او گرفته بود.

موضوع دیگری که توجه به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، مسأله ی دوران انتقال قدرت است؛ چه آن که هنوز حاکم جدید نتوانسته است همه ی اهرم های قدرت را در اختیار بگیرد و طبعا انشعاباتی در طرفداران سیستم حاکم ایجاد می شود و حاکم جدید می کوشد برای خود پایگاهی مستحکم تر ایجاد کند.

این دوره، زمان مناسبی برای هر قیامی علیه حکومت می باشد. آن هم یزیدی که حتی زیاد در مشورتی که معاویه با او در مورد جانشینی یزید، می کند نظرش منفی است و او را شایسته ی چنین امر خطیری نمی داند مگر آن که مدت دو سال به ریاضت بپردازد و از میخوارگی ها، بزم های شبانه، سگ و میمون بازی ها و لهو و لعب های خود دست بکشد و با ظاهر آراسته ای مدتی در بین مردم ظاهر شود تا گذشته ی او را فراموش کنند، و بتوان