بازشناسی نهضت عاشورا صفحه 30

باقرالعلوم آمده است که: «[435] - 260 - نوشته ای از آسمان بر دست مبارک امام قرار گرفت. چون آن را گشود دید همان پیمانی است که پیش از آفرینش دنیا بر شهادتش گرفته شده است...»(1) 2 ) سیدبن طاووس در اللهوف نوشته است: [طی اسناد خود]... امام حسین علیه السلام به محمد بن الحنفیه قول داد در مطالب و نصایح او تأمل نماید. اما چون صبح شد متوجه شد که امام کوچ می کند، شتابان آمد و مهار ناقه ی امام را گرفت و گفت مگر به من قول ندادی که در گفته هایم تأمل کنی؟ امام علیه السلام گفت چرا، لیکن رسول اللّه صلی الله علیه و آله را در خواب دیدم که گفت: حسین بیرون شو، که خدا خواسته تو را کشته ببیند. ابن حنفیه گفت: إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، اما چرا خانواده را با خود می بری؟ گفت: پیامبر ایضا گفت خدا خواسته آنها اسیر شوند، و با او خداحافظی کرد.(2)

نقد دیدگاه

این دیدگاه با مذهب مختار امامیه به خصوص شیعه اثنا عشری در باب اختیار تعارض دارد و قبول آن مستلزم پذیرفتن مفهوم مخالف آن است، یعنی باید بپذیریم که خدا خواسته تا ظالمان ظلم کنند، و بدین طریق با جبر مردودی روبه رو خواهیم بود.

اما در خصوص روایت دوم باید بگوییم پاسخ اقناعی اباعبداللّه به محمد بن الحنفیه مطابق با نوع پنداشت خود او بوده است چنان که امام علیه السلام خلاف واقع هم نگفته است زیرا «خدا خواسته» یعنی تکلیف الهی من در این موقعیتی که در آن قرار دارم این است ولو آن که کشته شوم و زنان اسیر شوند، و این به نوعی بر اعجاز کلامی دلالت می کند. (48)