بازشناسی نهضت عاشورا صفحه 51

پیامدهای این حرکت عظیم، از جنبه های گوناگون قابل تحلیل و ارزیابی است. در این نوشتار بیش از همه ی موضوعاتی که در خصوص این نهضت قابل طرح است، به ابعاد انسان شناختی این نهضت اشاره می شود.

یکی از مسائل مهم قابل بررسی در این خصوص این است که امام حسین علیه السلام بیش از هر چیز، فطرت پاک انسان ها را مخاطب قرار داده بودند. نه فقط آن انسان هایی که در آن دوره وجود داشتند، زیرا بسیاری از آن انسان ها در دوره ی عثمان و پس از آن شخصیت تحریک شده ای پیدا کرده بودند و نفاق در وجود آنها نهادینه شده بود، که اگر بخواهیم اخلاق، خصوصیات و عملکردهای آن انسان ها را در نظر بگیریم، آنها شایستگی آن خطابات را نداشتند. کسانی که به امام حسین علیه السلام نامه نوشتند و ایشان را دعوت کردند که رهبری ایشان را به عهده بگیرد و آنها را به راه راست هدایت کند؛ مورخان نوشته اند برخی از این افراد نامه هایی هم به دمشق و دربار یزید فرستاده بودند. یعنی آدم های محافظه کاری که حساب زندگی چند روزه ی خودشان را می کردند و همه گونه احتمالات را در نظر می گرفتند که به حساب خودشان خطر نکرده باشند و نوعی محافظه کاری، سالوس، دوگانگی و نفاق در اعمالشان مشهود بوده است.

عاشورا، حادثه ای فراتر از زمان

با توجه به این نکات، اگر بخواهیم حادثه ی عاشورا را در یک فصل زمانی خاصی بگنجانیم، کار درستی نکرده ایم و ماهیت این نهضت را نشناخته ایم و حتی معانی جملات و کلمات و مفاهیمی را که آن حضرت ارائه فرموده اند درک نخواهیم کرد. بنابراین حادثه ی عاشورا هرگز در یک زمان خاص نمی گنجد و با توجه به عنصر آرمان خواهی که در آن نهضت به چشم می خورد و درخشش دارد، فطرت انسان ها را مخاطب خودش قرار داده است. بنابراین یکی از مبانی انسان شناختی نهضت عاشورا، مخاطب قراردادن فطرت انسان ها در ورای زمان وقوع حادثه ی عاشورا بوده است.