قصه کربلا بضمیمه قصه انتقام صفحه 1

سخنی درباره ی کتاب

واقعه ی عاشورای حسینی یکی از بزرگترین و جامعترین رویدادهای تاریخی است و در آن به نکات ظریف و رخدادهای دقیق حادثه ی کربلا اشاره شده است، و کمتر رویدادی را در تاریخ و خصوصا در مغازی و جنگهای عصر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم و پس از آن می یابیم که در آن به این نکات ظریف و حساس اشاره

شده باشد.از باب نمونه، در مقاتلی که حادثه و نهضت عظیم عاشورا را به نگارش در آورده اند می بینیم که رجزها و شعرهای حماسی که امام حسین علیه السلام هنگام مبارزه و یا در وقت ایراد خطبه انشاء و یا انشاد فرموده اند ضبط شده، و نیز شعرها و رجزهای اصحاب و یاران امام که اینگونه جزئیات در جنگها و مغازی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، و همچنین است نام اصحاب امام حسین علیه السلام و نام کسانی که آنان را به قتل رسانده اند و تربیب شهادت و به میدان رفتن آنان و یا جملاتی که امام بر بالین آنها فرموده است، و یا خطبه ها و سخنرانی های اهل بیت علیهم السلام در طول سفر و زمان اسارت.اینها ویژگیهای منحصر بفردی است که در حادثه ی عظیم کربلا آن را می یابیم که این خود حکایت از اهتمام و توجه ناقلان و اشخاصی که رخداد عاشورای سال 61 هجری را نگاشته اند، می نماید.از طرفی دیگر گردآوران این رویداد عظیم تاریخی- هنوز با گذشت قرنها تازگی و طراوت و جذابیت و آموزندگی خود را از دست نداده و همچنان باقی مانده - با متدها و شیوه های گوناگون و متفاوت - که آن هم نتیجه ی نگرش به این حادثه ی عظیم از زوایای مختلفی است - آن را ترسیم کرده اند که به ذکر برخی از شیوه ها و روشها بسنده می کنیم. [ صفحه 22] البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که در اینجا نقد و یا تقویت این روش ها مطرح نیست، و یا در مقام انتخاب این متدها نیستم، و هر روشی از آنها که مورد توجه گردآوردنده قرار گرفته

و بر آن اساس مجموعه خود را تنظیم کرده است در خور ستایش و توجه است زیرا نهضت امام حسین علیه السلام دارای ابعاد گوناگونی است که طبعا هر کدام از آنها که برای نویسنده ی مقتل جالب بوده همان بعد را مورد بررسی قرار داده و به شرح و تبیین آن پرداخته است. بلکه آنچه که در اینجا مورد نظر و توجه است، نام بردن برخی از آثاری است که پیرامون حادثه ی کربلا عرضه گردیده و نیز مقایسه ای بین آن آثار و کتاب حاضر می باشد.1- جمع آوری و نگارش حادثه ی کربلا فقط بعنوان یک رویداد تاریخی همانند دیگر رویدادها که در جای و زمان مناسب خود ثبت کرده اند.البته بعضی به صورت مفصل نقل کرده اند مثل «تاریخ طبری» و «الکامل فی التاریخ»، و گروهی در نهایت ایجاز و اختصار همانند «تاریخ یعقوبی» و «مروج الذهب»، و برخی نیز حادثه ی کربلا را نه وسیع و گسترده و نه به اختصار نقل نموده اند چون «ارشاد» شیخ مفید و «مثیرالاحزان» ابن نما و «الملهوف» سید ابن طاووس.2- دسته ی دیگر بطور مستقیم به نوشتن مقتل نپرداخته اند بلکه زندگانی و سیره ی امام حسین علیه السلام و فضائل ومناقب او را ذکر کرده اند و در ضمن آن از واقعه ی کربلا نیز سخن گفته اند که می توان «بحارالانوار» علامه ی مجلسی و «عوالم» بحرانی و «جلاء العیون» شبر و «کشف الغمه» اربلی و «مناقب» ابن شهرآشوب را نام برد.3- گروهی از نویسندگان هم با دیدی تحلیلی به نهضت عاشورا نگریسته اند، و با این دید که مکتب عاشورا به انسانها درس شجاعت، صبر، ایثار، وفا، ایمان، اخلاص و عشق به خدا می آموزد، رخدادهای مربوط به عاشورا را

گرد آورده اند، همانند «سموالذات» علائلی و «حیاه الحسین» قرشی و نظائر آنها.4- جمعی دیگر، انقلاب کربلا را یک حرکتی حماسی قلمداد کرده و از این بعد واقعه ی کربلا را مورد بررسی قرار داده اند، و به گرد آوری حماسه های عاشورا پرداخته اند و نکات مناسب با آن را جمع و تدوین نموده اند، همانند «حماسه ی حسینی» شهید مطهری. [ صفحه 23] 5- و برخی دیگر از صاحبان تألیف نیز به کاوش و یافتن علل و اسباب قیام حسین علیه السلام پرداخته و انگیزه و یا انگیزه های قیام و نهضت آن بزرگوار را برشمرده و آنها را به رشته ی تحریر و تدوین درآورده اند.اینها نمونه هایی از شیوه های گوناگون است که در زمینه مقتل نویسی و یا نمایان ساختن چهره ی واقعی حادثه ی عاشورا از طرف نویسندگان عرضه شده است.

شیوه ی نگارش

آنچه که در نگارش این کتاب از نظر ترتیب واقعه ی کربلا مورد توجه بوده است حرکت امام و اهل بیت علیهم السلام و یارانش می باشد، که این حرکت از مدینه آغاز و به مدینه نیز ختم می شود، و این حرکت در قالب پنج سفر صورت گفت:سفر اول: حرکت از مدینه بسوی مکه با هدف امتناع و سر باز زدن از بیعت با یزید و روی آوردن به جایگاهی مناسب برای رساندن پیام خود به مسلمانان جهان در عدم بیعت با یزید و رد صلاحیت او برای خلافت بر مسلمانان، در قالب ملاقاتها، سخنرانیها و مکاتبات همچون نامه ای که به اهل کوفه و یا بصره ارسال فرموده اند.سفر دوم: حرکت از مکه بسوی عراق که بصورت ظاهر برای اجابت دعوت مردم کوفه که نامه های زیادی به حضرت نوشته، و نیز کسانی را که برای

دعوت از حضرت فرستاده بودند؛ و در واقع حرکت برای انجام رسالت عظیمی که بر عهده داشت و آن قیام عظیم بود در راه سعادت و آگاهی و بیداری انسانها و رفع فساد خطرناکی که گریبان مردم را گرفته بود، و چنانکه در بیان فلسفه ی قیام خود فرموده اند: «...انی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی صلی الله علیه وآله وسلم ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر...» [1] که پایان آن شهادت بود و حضرت کاملاً با خبر [ صفحه 24] بوده اند که خود می فرماید: رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «شاءالله ان یراک قتیلا» [2] و خود نیز فرمودند: «امرنی رسول الله بامر و انا ماض فیه» [3] .سفر سوم: حرکت اهل بیت بسوی شام همراه با رسالت تبلیغ و رسانیدن پیام امام علیه السلام.سفر چهارم: حرکت از شام بسوی کربلا و اقامه ی ماتم و عزا برای عزیزان خود کنار مرقد مطهر امام علیه السلام و فرزندان و یاران عزیزشان بود.سفر پنجم: بازگشت بسوی مدینه.این سفرها محورهایی است که این کتاب بر اساس آنها تنظیم گردیده، و چون قبل و بعد از این سفرها و همچنین در بین آنها حوادث زیادی اتفاق افتاد، بخش اول کتاب را به 10 فصل تقسیم کردیم و در طی آنها به بیان رویدادها و حوادثی که رخ داده است پرداخته ایم.

ویژگیهای این نوشتار