حدیث بندگی صفحه 325

خواهی که رسی به کام بردار دو گام***یک گام ز دنیا دگر گام ز کام

نیکو مثلی شنو ز پیر بسطام***از دانه طمع ببر برستی از دام

جهل و نادانی

وَ أَنَا، یَا إِلَهِی، عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ، هَا أَنَا ذَا، یَا رَبِّ، مَطْرُوحٌ بَیْنَ یَدَیْکَ. أَنَا الَّذِی أَوْقَرَتِ الْخَطَایَا ظَهْرَهُ، وَ أَنَا الَّذِی أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ، وَ أَنَا الَّذِی بِجَهْلِهِ عَصَاکَ، وَ لَمْ تَکُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاکَ(1)

من ای پروردگارم بنده توام که به او فرمان به دعا کردن دادی و گفتی اجابت کردم دعوتت را اینک منم ای پروردگارم در اختیار تو و منم آنکه پشتش را لغزش ها شکسته و منم آنکه عمرش را در گناهان نابود کرده و منم که به خاطر نادانی هایش تو را معصیت کرده در حالی که تو سزاوار معصیت نبودی.

جهل عامل اصلی گناه و نافرمانی پروردگار و منحرف شدن از صراط مستقیم الهی است این بیان امیرالمومنین علی علیه السلام است: کسی که کاری را بدون علم و آگاهی انجام دهد مثل کسی می ماند که به بیراهه می رود. ناگزیر چنین کسی به هر اندازه ای که از راه دور شود به همان اندازه از مقصد و منظورش دور خواهد شد ولی آنکه از روی علم و آگاهی کارها را انجام می دهد مثل رونده ای است که در راهی روشن و آشکار گام برمیدارد بنابراین انسان بینا باید بیندیشد آیا در راه درست و به طرف مقصد حرکت می کند و یا آنکه به بیراهه می رود. (2)

امام علی علیه السلام جاهل را آدم نابینایی می داند که در یک فضای تاریک و پر دغدغه حرکت می کند و هر لحظه به مانعی برخورد می کند.

همان بزرگوار ریشه همه بدی ها را جهل و نادانی می داند.

اَلجَهلُ اَصلُ کُلِّ شَرٍّ (3)

1- دعای شانزدهم صحیفه
2- نهج البلاغه 153
3- غررالحکم