- حدیث 1
- اشاره 1
- اشاره 1
- علوم امام سجاد علیه السلام 1
- روایات امام از پیامبر (ص) 2
- روایات امام از امیر المؤمنین (ع) 27
- در فضای قرآن 43
- اشاره 43
- عشق به قرآن 43
- قرآن خواندن امام 44
- تدبّر در قرآن 44
- دعای امام به هنگام ختم قرآن 45
- نمونههایی از تفسیر قرآن 56
- علم فقه 65
- اشاره 65
- اقسام روزه 66
- جمع بین نماز مغرب و عشاء 71
- خریدن کنیز خواننده 72
- اعتبار نیّت در عبادات 72
- تکفیر در نماز جایز نیست 72
- بحثهای کلامی 73
- حد زنای با خواهر 73
- اشاره 73
- قضا و قدر 74
- خدا نور است! 75
- تعجّب امام از کسی که در وجود خدا شک دارد 76
- توصیف خدا، به اوصاف محدود محال است 77
- اشاره 77
- قسمتی از پندها و حکمتهای امام 77
- مواعظ امام 78
- از سخنان دلاویز و تعلیمات امام 126
- مذمت تکبّر 126
- از همان راه امن خطر میآید! 127
- زنهار از مشاجره و جدال 128
- افتخار به گناه 129
- انواع گناهان 129
- حقیقت مرگ 133
- بالاترین انواع پارسایی 134
- بهترین اعمال در پیشگاه خدا 135
- شناخت عدالت 137
- صفات منافق و مؤمن 141
- نصایح ارزشمند 143
- مواسات و احسان به دیگران 144
- صله ارحام 151
- دوستی برای خدا 152
- دعا برای مؤمن 153
- پاداش اهل فضیلت 154
- دعوت به دین 155
- برحذر داشتن امام از بعضی محرمات 157
- برحذر داشتن از طمع 159
- سپاسگزاری از نیکی نیکوکار 160
- امر به معروف 161
- فضیلت سخن بر سکوت 162
- خوشبختی انسان 163
- مشترکات ادیان 163
- نشانههای مؤمن 164
- خصلتهای ارزنده 164
- سخن نیکو 165
- طبقات مردم 166
- فروتنی 168
- فرا گرفتن حکمت 168
- طینت مؤمن و کافر 169
- صبر 170
- برخی از اخلاق مؤمنان 171
- پرهیز از دروغ 172
- عصبیّت 172
- استواری در گفتار 173
- از عوامل نجات مؤمن 174
- پاکدامنی 174
- قناعت 174
- سفارش خضر به موسی (ع) 175
- از سنتها و حکمتهای انبیا 175
- از جمله وحی الهی به موسی (ع) 176
- حکمت در انجیل 177
- موسی و عابد 178
- حضرت موسی با خدا 179
- وفات پیامبر 180
- دوستی اهل بیت 183
- حق پیامبران و علی بر مسلمانان 185
- سروری اهل بیت بر مردم 186
- سخنان دلاویز و کلمات قصار امام 188
- اشاره 215
- تألیفات امام سجاد (ع) 215
- اشاره 216
- 1- صحیفه سجّادیّه 216
- صحیفه سجّادیّه 217
- سند صحیفه 218
- امتیازات صحیفه 219
- توجه بزرگان به صحیفه 238
- شرحهای صحیفه 239
- اشاره 246
- ملحقات صحیفه 246
- بعضی از ملحقات صحیفه 247
- دعای امام برای نیکسیرتی 247
- دعای امام علیه السّلام در وقت نزول فقر 248
- دعای امام در پناهندگی به خدا 249
- دعای امام برای آمرزش و توبه 249
- دعای امام درباره صلوات بر پیامبر 251
- دعای امام در وقت استجابت دعا 251
- دعای امام در وقت آوردن و برداشتن سفره غذا 253
- دعای امام در واگذاشتن کار خود به خدا 254
- دعای امام در پناهندگی از خشم خدا 255
- دعای امام در وقت خواب 255
- دعای امام در دفع هر بیم 256
- اشاره 258
- نمونههای برجستهای از صحیفه 258
- دعای امام علیه السّلام در درود بر پیامبر 258
- دعای امام برای پیروان انبیا 261
- دعای امام برای خود و دوستانش 266
- دعای امام در صبح و شام 270
- دعاهای امام برای عاقبت به خیری 277
- دعای امام در طلب توبه 279
- دعای امام به هنگام بیماری 284
- دعای امام به هنگام طلب عفو از گناهان 286
- دعای امام برای در امان ماندن از شر شیطان 295
- دعای امام در طلب باران 300
- دعای امام در مواجهه با امری حزنآور 302
- دعای امام در وقت سختی 307
- دعای امام در وقت درخواست عافیت 314
- دعای امام در وقت تنگدستی 317
- دعای امام علیه السّلام در کمک به ادای دین 319
- دعای امام درباره ذکر و طلب توبه 322
- دعای امام در وقت استخاره 332
- دعای امام در وقت گرفتاری 333
- دعای امام در مقابل رضا 335
- دعای امام علیه السلام هنگام دیدن ابر و برق و صدای رعد 338
- دعای امام به هنگام اعتراف به تقصیر 340
- دعای امام، وقت شنیدن خبر مرگ کسی 345
- دعای امام در طلب پردهپوشی 347
- دعای امام به هنگام رؤیت هلال 349
- دعای امام درباره رفع کید و مکر دشمنان 352
- دعای امام در مورد ترس از عقاب 358
- دعای امام در تضرّع به درگاه خدا 361
- دعای امام هنگام التماس به درگاه خدا 365
- دعای امام به هنگام اظهار تذلّل 370
- دعای امام درباره رفع غمها 372
- اشاره 375
- 2- مناجاتهای پانزدهگانه 375
- مناجات اوّل 376
- مناجات دوم 379
- مناجات سوم 381
- مناجات چهارم 384
- مناجات پنجم 387
- مناجات ششم 389
- مناجات هفتم 392
- مناجات هشتم 394
- مناجات نهم 397
- مناجات دهم 399
- مناجات یازدهم 401
- مناجات دوازدهم 404
- مناجات سیزدهم 406
- مناجات چهاردهم 409
- مناجات پانزدهم 411
- اشاره 413
- مناجات اول 413
- مناجات منظوم 413
- مناجات دوم 415
- اشاره 416
- 3- رسالة الحقوق 416
- بیان اجمالی حقوق 417
- اشاره 421
- 1- حق اللّه 421
- تفصیل حقوق 421
- 2- حق خویشتن 422
- 3- حق زبان 423
- 4- حق گوش 424
- 5- حق چشم 425
- 7- حق دست 426
- 6- حق پاها 426
- 8- حق شکم 427
- اشاره 428
- 9- حق شهوت 428
- حقوق افعال آدمی 429
- 10- حق نماز 429
- 11- حق روزه 430
- 12- حق صدقه 431
- اشاره 433
- 13- حق قربانی 433
- حقوق ائمّه 434
- 14- حق ائمه 434
- 15- حق معلّم 436
- 16- حق مالک 437
- 17- حق رعیّت 438
- 18- حق شاگردان 439
- 19- حق همسر 440
- اشاره 441
- 20- حق خدمتگزاران 441
- 21- حق مادر 443
- حقوق خویشاوندان 443
- 22- حق پدر 445
- 23- حق فرزند 446
- 24- حق برادر 448
- 25- حقّ منعم 449
- 26- حق آزاد کرده 450
- 27- حق کسی که به تو نیکی کرده 451
- 28- حق اذانگو 452
- 29- حق پیشنماز 453
- 30- حق همنشین 454
- 31- حق همسایه 455
- 32- حق رفیق 458
- 34- حق مال 459
- 33- حق شریک 459
- 35- حق طلبکار 461
- 36- حق دوستی که با او معاشرت داری 462
- 37- حق طرفی که بر تو ادّعایی دارد 463
- 38- حق کسی که تو بر او ادّعا داری 464
- 39- حق کسی که با تو مشورت میکند 465
- 40- حق کسی که تو با او مشورت میکنی 466
- 41- حق آن که از تو نصیحت میطلبد 466
- 42- حق نصیحتکننده 467
- 43- حق بزرگتر 468
- 44- حق کوچکتر 469
- 45- حق سائل 470
- 46- حق مسئول 471
- 47- حق کسی که باعث خشنودی تو شده است 472
- 48- حق کسی که درباره تو بد قضاوت کرده است 473
- 49- حق توده مردم 474
- 50- حق اهل ذمه 476
- اشاره 478
- 4- کتاب علی بن حسین (ع) 478
- دیوان شعر منسوب به امام 479
- از آثار خطی امام علیه السلام 485
- اشاره 486
- مدرسه، شاگردان و اصحاب امام علیه السلام 486
- صرف وقت برای نشر دانش 488
- ستایش امام از فضیلت دانش 488
- اشاره 488
- [مدرسه] 488
- تشویق امام به جنبش علمی 489
- احترام امام به دانشجویان 490
- آداب دانشپژوهان 490
- حقوق معلّم 491
- اجر و ثواب دانشجو 491
- خودداری از تعلیم 492
- محل مدرسه امام 493
- تواضع معلّم 493
- اشاره 494
- شاگردان و اصحاب امام 494
- اشاره 494
- اجتماع دانشمندان در محضر امام 494
- 1- ابان بن أبی عیاش 494
- - الف- 494
- ولادت و رشد ابان 495
- مقام علمی ابان 495
- اشاره 495
- 2- ابان بن تغلب 495
- روایات ابان از ائمّه 496
- بزرگداشت ائمه از ابان 496
- امانتداری ابان 497
- دوستی اهل بیت 498
- مؤلفات ابان 500
- وفات ابان 500
- 6- ابراهیم بن محمد 501
- 4- ابراهیم بن بشیر 501
- 3- ابراهیم بن ابی حفصه 501
- 5- ابراهیم بن عبد اللّه 501
- 7- ابراهیم بن یزید 502
- 10- اسحاق بن عبد اللّه بن ابی طلحه 502
- 11- اسحاق بن یسار 502
- 8- احمد بن حمویه 502
- 9- اسحاق بن عبد اللّه 502
- 14- اسماعیل بن عبد الخالق 503
- 12- اسماعیل بن امیّه 503
- 13- اسماعیل بن رافع 503
- 17- افلح بن حمید 504
- 18- ایّوب بن حسن 504
- 16- اسماعیل بن عبد اللّه 504
- 15- اسماعیل بن عبد الرحمن 504
- - ب- 505
- اشاره 505
- 22- بکر بن اوس 505
- 19- ایّوب بن عایذ 505
- 21- بشر بن غالب 505
- 20- برد اسکاف 505
- - ث- 506
- 25- ثابت بن ابی صفیّه 506
- اشاره 506
- اشاره 506
- 23- بکیر بن عبد اللّه 506
- نشو و نمای ثابت 506
- 24- ثابت بن اسلم 506
- وثاقت ابو حمزه 507
- مقام علمی ابو حمزه 507
- مؤلّفات ابو حمزه 507
- روایات ابو حمزه از ائمّه 508
- 27- ثابت بن هرمز 508
- وفات ابو حمزه 508
- 26- ثابت بن عبد اللّه 508
- 28- ثویر بن ابی فاخته 510
- 29- ثویر بن یزید 512
- - ج- 513
- اشاره 513
- 30- جابر بن محمد 513
- 33- جعفر بن محمد 513
- 31- جعفر بن ابراهیم 513
- 32- جعفر بن ایاس 513
- 35- جهم هلالی 514
- 34- جعید همدان 514
- 38- حبیب بن ابی ثابت 515
- 37- حارث بن فضیل 515
- 39- حبیب بن حسان 515
- 36- حارث بن جارود 515
- - ح- 515
- اشاره 515
- 44- حسان عامری 516
- 41- حدیم بن سفیان 516
- 43- حرّ بن کعب 516
- 42- حدیم بن شریک 516
- 40- حبیب بن معلی 516
- 49- حسین بن علی 517
- 46- حسن بن علی 517
- 45- حسن بن رواج 517
- 47- حسن بن عماره 517
- 48- حسن بن محمد 517
- 51- حطان بن خفان 518
- 53- حکم بن عتیبه 518
- 52- حفص بن عمر 518
- 50- حصین بن عمرو 518
- 54- حکیم بن جبیر 519
- 55- حکیم بن حکم 519
- 56- حکیم بن صهیب 520
- 58- حمید بن مسلم 520
- اشاره 520
- - خ- 520
- 57- حمید بن نافع 520
- 59- خشرم بن بسار 520
- 61- رباح بن عبیده 521
- 63- ربیعة بن عثمان 521
- اشاره 521
- - د- 521
- - ر- 521
- 62- ربیعة بن ابی عبد الرحمن 521
- 60- داوود صرمی 521
- اشاره 521
- اشاره 522
- 65- رشید هجری 522
- 64- رزین بن عبید 522
- در پیمان جاودانگی 523
- - ز- 525
- 67- زید بن اسلم 525
- 66- زیاد بن سوقه 525
- اشاره 525
- 68- زید بن حسن 526
- - س- 527
- 70- زید العمی 527
- اشاره 527
- 69- زید بن علی 527
- 71- سالم بن ابی الجعد 527
- 72- سالم بن ابی حفصه 528
- 73- سالم غلام عمر 529
- 74- سدیر بن حکیم 529
- 78- سعد بن طریف 530
- 77- سعد بن ابی سعید 530
- 79- سعید بن جبیر 530
- 76- سعد بن حکیم 530
- اشاره 530
- 75- سری بن عبد اللّه 530
- تقوا و شایستگی او 531
- مقام علمی او 531
- قیام سعید با ابن اشعث 531
- شهادت سعید 532
- 81- سعید بن عثمان 534
- 80- سعید بن حارث 534
- 82- سعید بن مرجانه 534
- اشاره 535
- مقام علمی او 535
- 84- سعید بن مسیّب 535
- 83- سعید بن مرزبان 535
- سخنان حکیمانه 536
- اختلاف در وثاقت سعید 537
- تعظیم امام 537
- 85- سلام بن مستنیر 538
- 87- سلمة بن دینار 538
- 86- سلمة بن ثبیط 538
- 88- سلمة بن کهیل 539
- 89- سلیم بن قیس 540
- 93- شرحبیل بن سعد 541
- 90- سلمان بن ابی مغیره 541
- اشاره 541
- 91- سلیمان بن سلیمان 541
- 92- سمّاک بن حرب 541
- - ش- 541
- - ص- 542
- 95- صالح بن ابی حسان 542
- اشاره 542
- 94- شیبة بن نعامة 542
- 96- صالح بن خوان 542
- 97- صالح بن کیسان 543
- 99- صهیب 543
- 98- صفوان بن سلیم 543
- اشاره 544
- 100- ضحّاک بن عبد اللّه 544
- - ض- 544
- - ط- 544
- 102- طارق بن عبد الرحمن 544
- 101- ضحاک بن مزاحم 544
- اشاره 544
- 104- طلحة بن عمرو 545
- 103- طاووس بن کیسان 545
- - ظ- 546
- اشاره 546
- 106- ظالم بن عمرو 546
- 105- طلحة بن نضر 546
- 107- عامر بن سمط 548
- اشاره 548
- - ع- 548
- 108- عامر بن وائله 549
- 109- عبد الغفار بن قاسم 550
- 111- عباس بن عیسی 550
- 110- عائذ احمسی 550
- 112- عبد الرحمن بن قصیر 550
- 114- عبد اللّه بن ابی بکر 551
- 116- عبد اللّه بن جعفر 551
- 117- عبد اللّه بن حارث 551
- 118- عبد اللّه بن دینار 551
- 115- عبد اللّه بن ابی ملیکه 551
- 113- عبد اللّه برقی 551
- 120- عبد اللّه بن زبید 552
- 121- عبد اللّه بن سعید 552
- 119- عبد اللّه بن ذکوان 552
- 122- عبد اللّه بن شبرمه 553
- 123- عبد اللّه بن شریک 553
- 125- عبد اللّه بن علی 554
- 124- عبد اللّه بن عطاء 554
- 128- عبد اللّه بن محمد 555
- 130- عبد اللّه بن هرمز 555
- 126- عبد اللّه بن عبیده 555
- 127- عبد اللّه بن مستورد 555
- 129- عبد اللّه بن محمد جعفی 555
- 131- عبد المؤمن بن قاسم 556
- 132- عبید اللّه بن ابی الجعد 556
- 133- عبید اللّه بن ابی الوشیم 556
- 134- عبید اللّه بن ابی الرّحمن 556
- 138- علی بن ثابت 557
- 135- عبید اللّه بن مسلم 557
- 136- عبید اللّه بن مغیره 557
- 137- عقبة بن بشیر 557
- 139- عمران بن میثم 557
- اشاره 558
- 143- فلیح بن ابی بکر 558
- - ف- 558
- 140- عیسی بن علی 558
- 141- فرات بن احنف 558
- 142- فرزدق 558
- اشاره 559
- - ق- 559
- 145- قاسم بن عوف 559
- 144- قاسم بن عبد الرّحمن 559
- 146- قاسم بن محمد 560
- - ک- 560
- 147- کنکر 560
- اشاره 560
- اشاره 562
- 148- کیسان بن کلیب 562
- 149- مالک بن عطیّه 562
- - م- 562
- الف- ولادت زهری 563
- 150- محمد بن جبیر 563
- اشاره 563
- 151- محمد بن شهاب 563
- ج- مقام علمی زهری 564
- د- سخاوت زهری 564
- ب- دوران رشد 564
- و- با امام زین العابدین 566
- ز- غمزدایی امام از زهری 566
- ه- پیوستن به بنی امیه 566
- ح- نامه امام به زهری 567
- ی- اتهام زهری به دشمنی اهل بیت (ع) 575
- ط- روایات زهری از امام (ع) 575
- ک- وفات زهری 576
- 152- محمد بن علی 576
- 153- محمد بن عمر 577
- 156- معروف بن خربوذ 577
- 155- مسلم بن علی 577
- 154- محمد بن قیس 577
- 158- منهال بن عمرو 578
- 157- منذر ثوری 578
- 160- میمون بان 579
- 159- منهال بن عمر 579
- 161- میمون قدّاح 579
- اشاره 580
- اشاره 580
- - ی- 580
- 162- یحیی بن امّ طویل 580
- 164- ام برّ 581
- زنان 581
- کنیهها 581
- اشاره 581
- 163- ابو مریم 581
- پادشاهان معاصر امام علیه السلام 582
- اشاره 582
- معاویه 584
- پدر و مادر معاویه 584
- اشاره 584
- فتح مکه 585
- اشاره 586
- سنگدلی 586
- خصوصیّات روحی معاویه 586
- دروغگویی 587
- پیمانشکنی معاویه 587
- خیانت 587
- صفات انتسابی 588
- حکومت دمشق 589
- ایام حکومت معاویه 590
- تصفیه شیعه 591
- دور ساختن مسلمین از اهل بیت علیهم السّلام 591
- استانداران و کارگزاران معاویه 592
- اشاره 593
- 2- صعصعة بن صوحان 593
- 1- ابن عباس 593
- بعضی از خصوصیات معاویه 593
- حکومت یزید را بر مردم تحمیل کرد 593
- 4- سمرة بن جندب 594
- 3- مغیرة بن شعبه 594
- حکومت یزید 595
- حکومت معاویة بن یزید 596
- مروان بن حکم 598
- اشاره 598
- پنهان شدن شیعیان 602
- ناسزاگویی به امیر المؤمنین 602
- مجعولات 603
- فوت مروان 604
- عبد الملک بن مروان 605
- اشاره 605
- استانداری حجّاج 606
- اشاره 606
- خونریزی حجاج 607
- توهین به پیامبر 607
- دشمنی حجاج با اهل بیت 608
- بازگرداندن حجر الأسود 611
- خراب کردن کعبه 611
- زندانها 611
- هلاکت حجّاج 612
- ظلم استانداران به مردم 613
- امام و عبد الملک 614
- اعتراض عبد الملک به امام 615
- عبد الملک شمشیر پیامبر را مطالبه میکند 615
- نامه امام به عبد الملک 617
- دستگیری امام 618
- هلاکت عبد الملک 619
- ولید بن عبد الملک 621
- اشاره 621
- موضع امام 623
- دعای امام برای مرزبانان 623
- اشاره 634
- عصر امام علیه السلام 634
- زندگی سیاسی 635
- اشاره 636
- استبداد 636
- طبیعت حکومت اموی 636
- قدرتنمایی 637
- نابود ساختن اسلام 638
- از بین بردن آزادیهای مردم 638
- سیاست ایجاد تفرقه و اختلاف 639
- انتشار ظلم و جور 639
- نهضتهای داخلی 640
- اشاره 640
- نهضت امام حسین علیه السّلام 640
- انقلاب مدینه 641
- عوامل نهضت 641
- پناهندگی مروان به امام 644
- برکناری حاکم مدینه 644
- مأموریت مسلم بن عقبه برای جنگ 645
- محاصره مدینه 646
- حرکت سپاه برای جنگ 646
- ورود به مدینه 647
- جنایات و زشتیها 648
- امام با مسلم بن عقبه 649
- سرها در برابر یزید 651
- اشاره 652
- انقلاب توّابین 652
- قطعنامه کنگره 653
- نخستین گردهمایی توّابین 653
- اظهار جنبش 654
- توّابین در عین الورده 656
- اشاره 659
- جنبش مختار 659
- مقام مختار در نزد ائمه (ع) 661
- تهمتهای ناروا 664
- جنبش بزرگ مختار 665
- هدفهای نهضت 666
- اشاعه ترس و وحشت 667
- براندازی عمومی 668
- قتل طاغوت ابن زیاد 671
- قیام ابن زبیر 676
- اشاره 676
- دستگیری علویان 678
- دشمنی او نسبت به علویان 678
- سقوط حکومت ابن زبیر 680
- حیات اقتصادی 681
- اشاره 683
- خوشگذرانی امویان 683
- بخشش به شعرا 683
- بخشش به آوازهخوانان 685
- هوسرانی 685
- آوازهخوانی 686
- مجالس غنا و رقص 687
- مردم مدینه تحت تأثیر غنا قرار گرفتند 688
- زنان آوازهخوان در مدینه 689
- هرزهگرایی امویان 690
- موضع امام 691
- مدرسه تابعین 692
- حیات علمی 692
- حیات ادبی 693
- اشاره 697
- به بهشت برین 697
- به بهشت برین 698
- تصریح بر امامت امام باقر 699
- زهر دادن به امام 699
- وصایای امام به پسرش باقر العلوم 701
- به سوی بهشت جاویدان 702
- در آخرین اقامتگاه 703
- تجهیز پیکر امام 703
علوم امام سجاد علیه السلام
اشاره
علوم امام سجاد علیه السّلام، ادامه راستین علوم پدران بزرگوارش بود که از پیامبر- صلی اللّه علیه و آله- به ارث برده بودند و چشمهساران دانش و حکمت را در روی زمین جاری ساخته و دنیا را به علوم و معارف خویش روشن کرده بودند، آری امام زین العابدین علیه السلام بحق وارث آنها بود و بطوری که همه مورّخان متفقند که آن حضرت از تمام مردم دانشمندتر و از همه افراد بشر نه در یک علم خاص بلکه در تمام علوم و فنون داناتر بود و از جمله شواهد و دلایل مطلب آن که دانشمندان و راویان به قدری از مسائل و علوم مختلف آن حضرت نقل کردهاند که قابل شمارش نیست «1»، و ما به پارهای از علوم و معارف آن حضرت که در ضمن سخنان و گفتههایش به فقها و دانشمندان تعلیم داده است، بطور اختصار اشاره میکنیم:
-2
حدیث
اشاره
امّا احادیث که در علوم اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است و
______________________________
(1) خلاصه تهذیب الکمال: ص 23.