راهبردهای سیاسی امام باقر و امام صادق علیهما السلام در آماده سازی جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت صفحه 28

8. امویان و عباسیان در عصر باقرین علیهم السلام

اشاره

در این قسمت توضیح مختصری از وضعیت حکومت امویان و عباسیان در زمان امام باقر و امام صادق علیهما السلام ارائه می شود:

الف) امویان در عصر باقرین علیهم السلام

یکی از مهم ترین معیار رتبه بندی افراد در جامعه زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مصداق کلام «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَاللَّهِ أَتْقَاکُمْ» بود. این معیار در زمان حضرت به خوبی اجرا می شد اما پس از ایشان معیار تقوا و شایسته سالاری از جامعه رخت بربست و قبیله گرایی و عشیره سالاری عصر جاهلیت وارد جامعه اسلامی شد و این عامل باعث شد که بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم امویان رفته رفته افسار شتر خلافت را به نفع خود به هر سو که دوست داشتند کشاندند، در نهایت خلافت پیامبر تبدیل به سلطنت شد، و در رأس هرم سلطنت نیز به جای خلیفه، پادشاه جلوس کرد، با این حساب به همراه پادشاه خلیفه نما، مفاهیمی همچون: کاخ، دیکتاتوری، فساد و... ظهور کرد، چنان که در دوره امویان و عباسیان چنین اموری را از آنان در تاریخ مشاهده می کنیم. البته دوره خلافت امام علی علیه السلام و امام حسن علیه السلام از این امور مستثنی بود، و ایشان با روش و منش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حکومت کردند. (1)

در حکومت امویان، خلیفه شخصا به تمامی مسائل رسیدگی می کرد و وزرایی برای رسیدگی به امور مختلف نداشتند، بلکه اشخاصی به عنوان مشاور در حکومت داری به خلیفه کمک می کردند، البته حکومت، قضاتی را