- مقدمه 1
- ولادت 5
- اشاره 5
- پنجمین طلوع امامت 5
- تبار والای امام باقر 6
- نام و کنیه 7
- القاب 8
- همسران 9
- فرزندان 9
- جایگاه دینی و علمی 10
- پایگاه اجتماعی 11
- شهادت 12
- دستاوردها 12
- اشاره 16
- دلایل امامت 16
- اشاره 16
- بشارت پیامبر به ائمه ی دوازده گانه 18
- تصریح پیامبر به امامت باقرالعلوم 20
- پیام جابر از رسول خدا برای امام باقر 21
- حدیث جابر در منابع اهل سنت 23
- تصریح امام سجاد به امامت باقرالعلوم 24
- تصریح باقرالعلوم به امامت خویش 25
- ویژگی ها و شایستگی های ضروری امام 28
- انتخاب الهی، برترین انتخاب 30
- انتخاب الهی، دارای ملاک 31
- اشاره 33
- کمال ها و کرامت ها، نشانه ای دیگر 33
- انهدام قصر هشام 34
- اخبار از خلافت عمر بن عبدالعزیز 35
- ترسیم پیامدهای نهضت زید بن علی 35
- نظارت بر رفتار پنهانی پیروان 36
- سخنی با منکران 37
- اشاره 40
- امام باقر، در آینه ی اندیشه ها 40
- زندگی علمی باقرالعلوم 40
- شاگردان و تربیت یافتگان مکتب باقر العلوم 46
- اشاره 64
- درس های عقیدتی و مبارزه با انحراف های فکری 65
- اشاره 65
- مبارزه با اندیشه ی خوارج 67
- مبارزه با توهمات قدریه و جبریه 70
- موضعگیری علیه دروغ پردازان و غالیان 72
- اشاره 76
- تبیین معارف اصولی دین 76
- توحید ذات و صفات 77
- اطلاق شی ء بر خداوند 77
- بی نیازی خدا از زمان 78
- نهی از تفکر در ذات 78
- کمترین حد شناخت انسان درباره ی خدا 78
- معنای حقیقی «یدالله» و انتساب «روح» به خدا 79
- عدم امکان مشاهده ی حسی خدا 80
- علم ازلی خداوند به حقایق و امور 80
- ارجاع امت به قرآن و افشای چهره ی عالم نمایان 81
- اشاره 85
- رویارویی با بدعت و بدعت گذاران 85
- غرض ورزی و تدابیر حیله گرانه ی عناصر ضد دین 85
- جهل و نارسایی علمی نسبت به مبانی و معارف اصیل دین 86
- مبارزه با قیاس در میدان اجتهاد 91
- تعلیم فقه و شیوه ی صحیح اجتهاد 94
- اشاره 98
- اشاره 99
- بینش سیاسی امام باقر 99
- ضرورت تداوم مبارزه علیه کفر، شرک و ستم 99
- موضعگیری علیه حاکمان ستمگر 101
- استفاده از پند و تذکر در مسیر اصلاح 102
- استفاده از روش های قهرآمیز علیه ظلم و فساد 103
- نفی روحیه ی عافیت طلبی و توجیه گری 104
- منع استفاده از ظلم، برای اقامه ی حق 105
- تأثیر عدالت اجتماعی در غنای اقتصادی 106
- ویژگی های پیشوا و حاکم صالح 106
- نقش رهبری حق در صلاح دین و دنیا 107
- استواری پایه های دین، در پرتو حکمت حق 109
- سعادت جامعه، در سایه ی حکومت رهبران الهی 111
- دانشمندان از دیگر عوامل صلاح و فساد جامعه 112
- تقیه و پنهان کاری 113
- اشاره 113
- تقیه به منظور حفظ بنیه ی اقتصادی نیروهای خودی 115
- تقیه به منظور حفظ جان نیروهای خودی 115
- تقیه به منظور حفظ حرمت ارزش ها 116
- تقیه به منظور اجرای برنامه های مهمتر 116
- حرکت سری در شرایط نامساعد 117
- خط مشی سیاسی امام باقر 118
- اشاره 118
- تفاوت خط مشی ائمه در امور سیاسی 119
- تسخیر پایگاه فکری و فرهنگی جامعه 121
- تحکیم سری بنیادهای تفکر شیعی 123
- القای روح ظلم ستیزی در پیروان 124
- ابراز نفرت از فرمانروایان ناصالح 125
- ترسیم چهره ی پلید جباران و افشاگری علیه آنان 128
- منع شیعیان، از تقرب به سلطان 129
- حفظ وحدت و یکپارچگی امت 132
- همیاری با همه ی مسلمانان، در مبارزه با دشمن مشترک 133
- رهنمود به حکام، در مبارزه با دشمنان اسلام 135
- سفارش به عمر بن عبدالعزیز درباره ی عدل و انصاف 138
- هشدار به برخی خلفا درباره ی کجروی ها 141
- ترویج مکتب جهاد و شهادت 144
- دعوت به پایمردی در طریق حق 145
- شرایط سیاسی، در عصر امام باقر 146
- از سقیفه تا حکومت بنی امیه 146
- بنی امیه، بر مسند جباریت 150
- شرایط سیاسی، از بیان امام باقر 151
- بیان و داوری دیگران 153
- بنی امیه، و بدبین ساختن مردم به اهل بیت 154
- اشاره 156
- مروان بن حکم 156
- عبدالملک مروان 158
- ولید بن عبدالملک 159
- ولید بن عبدالملک 160
- خلفای معاصر با دوران امامت باقرالعلوم 160
- اشاره 160
- سلیمان بن عبدالملک 161
- سلیمان بن عبدالملک در نگاه امام باقر 162
- شیعه در عصر سلیمان بن عبدالملک 162
- عمر بن عبدالعزیز 163
- عمر بن عبدالعزیز و خاندان علی 164
- بازگشت فدک به فرزندان فاطمه 165
- ناخشنودی بنی امیه از روش عمر بن عبدالعزیز 167
- برانداختن رسم دشنام به علی 168
- عمر بن عبدالعزیز در نظر ائمه 168
- عمر بن عبدالعزیز در نظر شیعیان عصر وی 171
- یزید بن عبدالملک 173
- هشام بن عبدالملک 175
- عداوت هشام بن عبدالملک با امام باقر 175
- ریشه های عداوت 177
- سخت ترین دوران بر امام باقر 181
- شیعه در تنگنای خلافت هشام 182
- شهادت زید بن علی بن الحسین 183
- شهادت امام باقر با توطئه ی هشام 185
- امام باقر و قیام زید بن علی 187
- اشاره 187
- فلسفه ی نهی از قیام زید 191
- اشاره 194
- کار و تلاش در اوج زهد و تقوا 194
- زندگی اجتماعی باقرالعلوم 194
- حضور سازنده و مؤثر در جامعه 196
- مرجعیت و پاسخگویی به پرسش های مردم 197
- رسیدگی به محرومان 198
- سخاوت و مروت نسبت به دوستان 199
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 201
- صمیمیت و محبت با دوستان 202
- محبت و عاطفه نسبت به خانواده 203
- احترام به حقوق اجتماعی مؤمنان 205
- اهتمام به حقوق مالی مردم 206
- رعایت حقوق و نیازهای روحی همسران 207
- عدم تحمیل ایده های خویش بر همسران 208
- رعایت جمال و زی شرافتمندانه 210
- اشاره 213
- قلبی، هماره مشغول به یاد خدا 216
- دعاها و نیایش ها 217
- تجلی دانش و حکمت در سخنان باقرالعلوم 226
- اشاره 226
- ارزش والای عقل 229
- اشاره 230
- جایگاه بلند دانش 230
- تحصیل دانش، عبادت و جهادی بزرگ 231
- علم، سلاحی کارآمد 231
- ممنوعیت سوء استفاده از دانش 232
- اهمیت تعلیم و تعلم 232
- آثار نیک و بد تعلیم، متوجه معلمان 233
- لزوم دقت در گزینش معلم 233
- لزوم دقت در انتخاب دانشجو 234
- شناخت، معیار منزلت انسان 235
- شناخت عمیق دین، اوج کمال و تعالی 235
- شناخت، ملاک ارزش عمل 235
- شناخت خداوند و صفات او 236
- شناخت رهبران الهی 238
- رابطه ی امام شناسی و خداشناسی 239
- امام، نور هدایت 241
- امام، عالم به ظاهر و باطن قرآن 242
- امام، خزانه دار علم الهی 242
- امام، دارای علم پیامبر و نه مقام نبوت 243
- رابطه ی علم امام با لزوم اطاعت از او 243
- اشاره 244
- امام معصوم، دارای ولایت بر امت 244
- دستیابی به ولایت امامان تنها در پرتو عمل 245
- اهل گناه، محروم از ولایت امامان 246
- شناخت و عقیده، مستلزم عمل 249
- اشاره 249
- ارزش علم، در کنار عمل 250
- عمل، نیازمند استمرار و مداومت 251
- عمل، راه تقرب به خداوند 251
- عمل، راهگشای دانش فزونتر 251
- عمل، شرط ایمان و نشانه ی آن 252
- آگاهان، دارای مسؤولیت فزونتر 252
- آگاهان بی عمل، گرگ های جامعه 253
- عالمان درباری، دور از رحمت الهی 254
- اطاعت و بندگی 255
- رابطه ی انسان با خدا 255
- اشاره 255
- انجام واجبات، بالاترین اطاعت 256
- مقاومت در برابر گناه 257
- پایداری در مسیر بندگی 257
- مؤمن، هماره به یاد خدا 258
- برترین عبادت 258
- یاد خدا، همیشه و در همه جا 259
- آثار یاد و ذکر خداوند 260
- لزوم شکر به درگاه خداوند 261
- خوش گمانی به پروردگار 262
- امیدواری به غفران الهی 263
- پرهیز از امید کاذب 264
- تعادل میان بیم و امید 265
- اصرار در دعا 266
- گریه و تضرع به درگاه خدا 267
- دعا و تسلیم در برابر خدا 268
- انگیزه ی دعا و تضرع 268
- راه تقرب به پروردگار 269
- اشاره 270
- خودشناسی (معرفت نفس) 270
- مسؤولیت انسان درباره ی خویش 270
- آثار خودشناسی 270
- قلب و حالات آن 271
- اشاره 271
- قلب و انواع آن 272
- قساوت قلب 273
- اهمیت سلامت قلب 274
- ارزش ها و کرامت های اخلاقی 274
- فرو خوردن خشم 275
- اشاره 275
- حسن خلق 275
- راه غلبه بر خشم 277
- پرهیز از حسد 278
- اجتناب از تکبر و فخر 279
- قناعت و دوری از طمع 279
- کنترل زبان و گفتار 281
- زندگی در حد کفاف 281
- نهی از کسالت و بی حوصلگی 282
- نکوهش نفاق و دوچهرگی 282
- اشاره 283
- دینداری در غم و شادی 283
- نشانه های مؤمن واقعی 283
- پیشتازی در میدان ارزش ها 284
- اقتصاد و حسابگری در معیشت 284
- وابستگی فرد به جامعه 284
- رابطه ی انسان با مردم و جامعه 284
- مؤمنان، اعضای یک پیکر 285
- مؤمنان، برادران واقعی 285
- برادری، مستلزم حمایت اقتصادی 286
- مسؤولیت در برابر جامعه 286
- جامعه ی ایده آل 287
- حقوق اجتماعی مؤمنان بر یکدیگر 288
- اشاره 288
- صداقت و ادای امانت 289
- امر به معروف و نهی از منکر 289
- شیوه ی دوستیابی 290
- عفو و گذشت، رمز زندگی با مردم 290
- جاذبه و دافعه 291
- رفق و مدارا با مردم 292
- حفظ و تقویت روابط خویشاوندی 295
- حرمت حریم خانواده 296
- عالی ترین نمود مودت اجتماعی 297
- محبت ها و دوستی های ارزشمند 298
- معاشرت های ممنوع و زیانبار 299
- روش برخورد با طیف های مختلف 300
- اختلاف های اجتماعی، نتیجه ی گناه 300
هشدارهای مربی است که به رشد و تعالی می رسد. بنابراین، اگر شناخت خداوند و عبادت او، مهمترین موضوع معرفتی است، پس راه تحصیل این شناخت نیز به همان اندازه اهمیت دارد؛ زیرا اگر راه شناخت، غلط باشد، سالک هرگز به مقصد نخواهد رسید و انسان آن گونه که باید خدا را نخواهد شناخت.
زمانی که راه شناخت، راهی بی خطر و مصون از کجی و انحراف نباشد، انسان در معرفت خدا یا گرفتار تجسیم می شود و یا در دام تشبیه می افتد. یا قایل به جبر می شود و یا اختیار مطلق را می پذیرد و...!
چنان که دور افتادگان از مسیر ولایت اهل بیت، به دلیل سود نبردن از درس ها و معارف آنان، گرفتار چنین مشکلاتی شدند.
پیامبر (ص) و امام راه معرفت خدا می باشند، و به این دلیل، شناخت آن ها و پیروی از ایشان پس از معرفت و عبادت خدا، مهمترین و سرنوشت سازترین موضوع علمی و عملی است.
امام باقر (ع) می فرماید:
همانا رسول اکرم (ص) دری است که نمی توان به خدا رسید، مگر از طریق آن.
رسول اکرم (ص) راه خدا است؛ راهی که هر کس آن را بپیماید به خداوند می رسد، و همچنین پس از رسول اکرم (ص)، امیرمؤمنان و یکایک ائمه (ع) همین نقش را دارایند. (1).
رابطه ی امام شناسی و خداشناسی
اظهار این عقیده که پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) راه معرفت و عبادت خدایند سخنی گزاف و مبالغه آمیز نیست و با عقیده ی توحیدی منافات ندارد؛ زیرا خداوند خود خواسته است که انبیا پیام او را به خلق برسانند، و خود خواسته است تا اوصیای پیامبر، به هدایت و رهبری خلق بپردازند و آنان را به آیات الهی
1- 451.... فان رسول الله (ص) باب الله الذی لا یؤتی الا منه و سبیله الذی من سلکه وصل الی الله عزوجل و کذلک کان امیرالمؤمنین من بعده و جری للائمه واحدا بعد واحد... اصول کافی، ج 1، کتاب الحجه، باب ان الائمه ارکان الارض، حدیث 3.