- اَلاِْهْداءِ 1
- متن تأييديه حضرت آيت اللّه خزعلي مفسّر و حافظ كل قرآن كريم 2
- مقدمه 3
- تعريف شعر 4
- نخستين شاعر 12
- دليل اتهام شاعري به پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله 13
- چهــار ويژگـي شعـراي متعهـــد 22
- چرا پيامبر را متهم به شعر مي‌كردند ؟ 23
- ارزيابي اسلام درباره شعر و شاعري 24
- ارزش شعـر 24
- ذكر خداوند 28
- شناخــت بزرگترين شاعر 35
- موقعيت شعر و شاعران از نظر قرآن و حديث 37
- اشعار غيبي در تاريخ 46
- سبك عراقي 52
- شعر به سبك هندي 52
- مقــام شعر و شعـراء نزد ائمه عليهمالسلام 55
- مقام شعر و شاعران نزد بزرگان دين 57
- وصيت امام باقر عليهالسلام 57
- شعــراي غديــــر 60
- شاعـران برجسته اهل بيت عليهمالسلام 61
- مرثيه سرايي 62
- اهميّـــت شعر در فرهنگ و سخن 63
- مدايح علوي 64
- بديعــــه ســـرايـــــي 65
- ديدگـاه شهيد مطهــري (ره) درباره شعر و ادبيات 66
- شعر و هنر از ديدگاه آية اللّه خامنهاي 72
- حالت شعر 73
- شعــــر، هنــــر اســلامــــي! 73
- تناسب كلمات پاياني آيات در قرآن كريم 74
- توشيح 74
- وجود سَجْع در آيات قرآن كريم 75
- سَجع در كلام 76
- تناسب فواصل (اواخر) آيات قرآن كريم 77
- نظريــات مختلــف در مورد وجــود سجع در قـرآن 77
- انواع فواصل كلام 81
- بهترين نوع سَجع 84
- حكمت ختم فواصل آيات به حروف مدّ و لين 85
- اساس و مبناي فواصلقرآني 86
- آخـــريـــــن كـــــــــلام 88
- فهرست منابع 88
ولي از آن جا كه در ميان شاعران افراد پاك و هدفداري پيدا مي‌شوند كه اهل عمل و حقيقتند و دعوت كننده به راستي و پاكي (هرچند ازاين قماش شاعران در آن محيط كمتر يافت مي‌شد) قرآن براي اين كه حق اين هنرمندان با ايمان و تلاشگران صادق ضايع نگردد با يك استثناء صف آن‌ها را از ديگران جدا كرده مي‌گويــد: مگــر كسانــي كــه ايمــان آورده و عمــل صالــح انجــام داده‌انــد.
چهار ويژگي شعراي متعهد (45)
شاعراني كه هدف آن‌ها تنها شعر نيست بلكه در شعر هدف‌هاي الهي انساني را مي‌جويند، شاعراني كه در اشعار غرق نمي‌شوند و از خدا غافل نمي‌شوند بلكه خدا را بسيار ياد مي‌كنند و اشعارشان مردم را به ياد خدا وامي‌دارد و به هنگامي كه مورد ستم قرار مي‌گيرند از اين ذوق خويش براي دفاع از خويشتن و مؤمنان به پامي‌خيزند و اگر با اشعارشان به هجو و ذم گروهي مي‌پردازند به خاطر اين است كه از حق در برابر حمله و هجوم شعري آنان دفاع مي‌كنند و به اين ترتيب چهار صفت براي اين شاعران با هدف بيان كرده است: ايمان، عمل صالح، بسيار به ياد خدا بودن و در برابر ستم‌ها به‌پاخاستن و از نيروي شعر براي دفع آن كمك گرفتن. (1)
1- تفسيــر نمونــه، جلــد 15، آية‌اللّه مكــارم شيــرازي، تهران، دارالكتب اسلاميه، ص 375 .
(46) شعر و شاعري
چرا پيامبر را متهم به شعر مي‌كردند ؟
طبق شواهد قرآني يكي از تهمت‌هاي رايج نسبت به پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله شعر و شاعري بود، آن‌ها به خوبي مي‌دانستند كه قرآن كمترين شباهتي به شعر ندارد نه از نظر ظاهر، يعني وزن و قافيه شعري و نه از نظر محتوا، تخيّلات تشبيهات و تغزلات شاعرانه. ولي آن‌ها چون جاذبه فوق‌العاده قرآن را در افكار مردم مي‌ديدند و آهنگ دلنشين آن را در درون جان خويش احساس مي‌كردند براي پرده افكنــدن بر اين نور الهــي گاه آن را سحر مي‌ناميدند چرا كه نفوذ مرموز در افكــار داشــت و گــاه شعــر مي‌خوانــدنــد چــرا كه دل‌هــا را تكــان مــي‌داد و بــه همراه خــود مي‌بـــرد!
آن‌هــا در حقيقت مي‌خواستنــد مذمت كنند اما با اين سخن مدح مي‌كردند و
چرا پيامبر را متهم به شعر مي‌كردند (47)
اين گفتــارشــان سنــد زنده‌اي بــود بــر نفــوذ خارق‌العــاده قــرآن در افكار و دل‌ها.