- اَلاِْهْداءِ 1
- متن تأييديه حضرت آيت اللّه خزعلي مفسّر و حافظ كل قرآن كريم 2
- مقدمه 3
- تعريف شعر 4
- نخستين شاعر 12
- دليل اتهام شاعري به پيامبر صلياللهعليهوآله 13
- چهــار ويژگـي شعـراي متعهـــد 22
- چرا پيامبر را متهم به شعر ميكردند ؟ 23
- ارزش شعـر 24
- ارزيابي اسلام درباره شعر و شاعري 24
- ذكر خداوند 28
- شناخــت بزرگترين شاعر 35
- موقعيت شعر و شاعران از نظر قرآن و حديث 37
- اشعار غيبي در تاريخ 46
- سبك عراقي 52
- شعر به سبك هندي 52
- مقــام شعر و شعـراء نزد ائمه عليهمالسلام 55
- مقام شعر و شاعران نزد بزرگان دين 57
- وصيت امام باقر عليهالسلام 57
- شعــراي غديــــر 60
- شاعـران برجسته اهل بيت عليهمالسلام 61
- مرثيه سرايي 62
- اهميّـــت شعر در فرهنگ و سخن 63
- مدايح علوي 64
- بديعــــه ســـرايـــــي 65
- ديدگـاه شهيد مطهــري (ره) درباره شعر و ادبيات 66
- شعر و هنر از ديدگاه آية اللّه خامنهاي 72
- حالت شعر 73
- شعــــر، هنــــر اســلامــــي! 73
- توشيح 74
- تناسب كلمات پاياني آيات در قرآن كريم 74
- وجود سَجْع در آيات قرآن كريم 75
- سَجع در كلام 76
- تناسب فواصل (اواخر) آيات قرآن كريم 77
- نظريــات مختلــف در مورد وجــود سجع در قـرآن 77
- انواع فواصل كلام 81
- بهترين نوع سَجع 84
- حكمت ختم فواصل آيات به حروف مدّ و لين 85
- اساس و مبناي فواصلقرآني 86
- آخـــريـــــن كـــــــــلام 88
- فهرست منابع 88
توشيح (163)
در نزد بديعيين قريب‌المعني است و آن عبارت است از اين كه: كلام طوري طرح‌ريزي شده باشد كه خود آن دلالت بر ذيل خود داشته باشد. و به همين جهت گفته‌اند كه: در اين موارد ذيل و فاصله، قبل از آن كه ذكر شود از فحواي كلام معلوم مي‌گردد. بدرالدين زركشي مي‌گويد: همين تسهيم و توشيح است كه «ابن وكيع» آن را (مطمع) ناميده است. زيرا صدر آن، شنونده را به طمع و ياد ذيل آن مي‌اندازد و اين نوع سخن‌وكلام‌از عجايب‌بيان‌وبدايع و شگفتي‌هاي كلام است. (1)
وجود سَجْع در آيات قرآن كريم
نخستين كسي كه در اين زمينه وارد شده و در مورد آن سخن گفته و وجود آن را (سجع) در قرآن كريم به طـــور كلــي انكــار كرده و گفتــه كه مقــام و شأن قرآن كريم از مبتذلات اهل تكليف در كلام بالاتر است، دانشمند بزرگ،
1- تناســب آيات، آيــة‌اللّه شيــخ محمــد هادي معرفــت، بنيــاد معـارف اســلامـي، ص 54 .
(164) شعر و شاعري
«استـــاد ابـــوالحســــــن علــــــي بـــــن عيســــــي رمّـــانـــــي» اســـت.
او گفته است كه: وجود فواصل (تناسب اواخر آيات قرآن) در مورد آيات قرآن، عين بلاغت و اسجاع و سجع در آن عيب (و ضد بلاغت) است. زيرا فواصل، تابع معاني است ولي سجع و اسجاع به عكس. يعني در آن (سجع) معاني تابع الفاظ است. و در حقيقت همان وارونه جلوه‌دادن دلالت حكمت‌آميز كلام است. به عبارت ديگر: كلام حكمت‌آميز در دلالت را وارونه و برخلاف حكمت درآوردن است. چون‌كه غرض حكيمانه در وضع الفاظ و كلام و عبارات همان اخبار و اظهار معاني است كه حاجت و نياز بشر در انتقال مافي‌الضمير خود به ديگران آن را ايجاب مي‌نمايد. بنابراين هر زمان و هرجا كه مُشاكلت و مُماثلت در فواصل آيــات، باعث رسيــدن بدان هدف (اظهار معاني بدون تكلف) باشد، آن قطعا بلاغت است.
وجود سَجْع در آيات قرآن كريم (165)