سیره امام صادق علیه السلام در برخورد با اهل سنت صفحه 77

که در پذیرش عذر از دیگران برتر است، عذر فردی را که می گوید توانایی ندارم و واقعاً هم توانا نیست نپذیرد؟

طاووس که متوجه قصد امام مبنی بر خطا بودن بینش جبر شده بود، سخن امام را پذیرفت و بلند شد؛ در حالی که می گفت: بین من و سخن حق دشمنی وجود ندارد. خداوند آگاه است که رسالت خود را در کجا قرار دهد. نصیحت تو را می پذیرم.(1)

4. گروه معتزله

اشاره

معتزله از گروه های اعتقادی معاصر امام صادق علیه السلام است. معتزله و قدریه دو گروه مستقل بودند؛ اگرچه برخی همانند بغدادی، قدریه و معتزله را یکی دانسته اند.(2) و به گفته برخی، معتزله اصول پنج گانه خود را از قدریه گرفته است.(3)

دلایل زیر جدایی قدریه و معتزله را تأیید می کند:

یک _ بنیان گذار قدریه به گفته مشهور، معبد جهمی است که در سال 80 ه . ق در گذشته است و حال آنکه، مؤسس معتزله نزد مشهور، _واصل بن عطاء_ است.(4)

دو _ قدریه به اصل «منزلهٌ بین منزلتین» که اصل اساسی معتزله است، معتقد نبودند و غیلان یکی از بزرگان قدریه در مسئله ایمان، مرجئی بود.(5)

1- [1] . بحارالانوار، ج 5، ص 58 و ج 47، ص 358 و ج 5، ص 59.
2- [2] . معارف، دوره 5، ش 1، ص 5؛ الفرق بین الفرق، ص 93.
3- [3] . فرقه های اسلامی در سرزمین شام، ص 98 و 42.
4- [4] . معارف، دوره 5، ش 1، ص 5؛ الفرق بین الفرق، ص 93.
5- [5] . معارف، دوره 5، ش 1، ص 5.