راهبردهای سیاسی امام باقر و امام صادق علیهما السلام در آماده سازی جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت صفحه 195

نکته قابل توجه در بحث سازمان وکالت این است که افراد جامعه اسلامی در زمان فعالیت سازمان وکالت تا حدودی به امام دسترسی داشتند و امام را در جامعه می دیدند و برخی مواقع نیز در صورت امکان سوالات خود را از ایشان می پرسیدند اما وقتی نزدیک عصر غیبت، یعنی به غیبت ضغری وارد می شویم، حضرت در این زمان فقط با نائبان خاص دیدار می کرد و مردم هر مسائلی داشتند با نائبان مطرح می کردند و آنها نیز جواب مسائل را از امام استفسار می کردند اما با شروع غیبت کبری که وظیفه سازمان وکالت به اتمام رسیده و عملاً منحل شده بود، در متون روایی امامیه، بحثی به عنوان نواب عام وارد شده بود که عملا اموری را که در زمان برخی امامان سازمان وکالت و در زمان غیبت صغری نواب خاص انجام می دادند، در دوران غیبت کبری به عهده نواب عام قرار گرفت و نواب عام موظف شدند امور شیعیان را رتق و فتق کرده و به مشکلات آنان رسیدگی کنند.

ب) اسامی و حوزه جغرافیای وکلا

بعد از واقعه عاشورا، هجمه های عظیمی بر علیه شیعیان و بنی هاشم به خصوص امامان معصوم صورت گرفت به خاطر فشارها و تهدیدهای حکومت وقت، تشیع در آن ایام گسترش چندانی نیافت و بیشتر محدود به بخش هایی از جزیره العرب بود، اما در اواخر حکومت بنی امیه و سقوط آنها و همچنین روی کار آمدن بنی عباس در محدوده زمانی خاصی که باقرین علیهم السلام فرصتی به دست آوردند و معارف اهل بیت علیهم السلام را گسترش دادند، روز به روز تعداد شیعیان زیاد شده و از نظر جغرافیایی نیز گسترش یافتند، اما در دوران