راهبردهای سیاسی امام باقر و امام صادق علیهما السلام در آماده سازی جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت صفحه 67
- پیش گفتار 1
- فصل اول: مفاهیم و کلیات 7
- مقدمه 7
- 1. راهبرد (استراتژی) 7
- الف) مفاهیم 7
- 2. سیاست 11
- 3. راهبرد سیاسی 12
- 4. جامعه اسلامی 14
- 5. غیبت 16
- 2. نگرشی به روش تحلیلی SWOT 18
- ب) کلیات 18
- 1. روش تحقیق براساس مدل swot 18
- 3. معرفی تحلیل الگوی سوات (SWOT) 19
- الف) نقطه قوت (s) 20
- ب) نقطه ضعف (w) 20
- 4. تجزیه و تحلیل (سوات-SWOT) 20
- اشاره 20
- اشاره 21
- ج) فرصت (o) 21
- د) تهدید (t) 21
- الف) راهبردهای قوت _ فرصت (SO) 21
- 5. راهبردهای چهارگانه سوات 21
- ب) راهبردهای قوت _ تهدید (ST) 22
- ج) راهبردهای ضعف _ فرصت (WO) 22
- ح) اشکال swot 22
- د) راهبردهای ضعف _ تهدید (WT) 22
- 6. نگاهی گذرا به زندگی امام باقر علیه السلام 25
- 7. نگاهی گذرا به زندگی امام صادق علیه السلام 27
- 8. امویان و عباسیان در عصر باقرین علیهم السلام 28
- اشاره 28
- الف) امویان در عصر باقرین علیهم السلام 28
- ب) عباسیان درعصر امام صادق علیه السلام 29
- 9. قلمرو حکومت امویان و عباسیان 32
- فصل دوم: تحلیل محیط سیاسی داخلی و خارجی عصر باقرین علیه السلام 35
- مقدمه 35
- اشاره 36
- الف) نقاط قوت(s) 36
- تحلیل محیط سیاسی داخلی عصر باقرین علیهم السلام 36
- اشاره 36
- 1. وجود رهبر واحد 37
- 2. وجود شاگردان ممتاز باقرین علیهم السلام 38
- 3. جغرافیای شیعیان 40
- 4. وضعیت فرهنگی جامعه شیعی 45
- 5. جایگاه علمی باقرین علیهم السلام 48
- 6. تشکیل مکتب علمی توسط باقرین علیهم السلام 50
- 1. وضعیت اقتصادی شیعیان 52
- اشاره 52
- ب) نقاط ضعف(w) 52
- 2. فرصت های شغلی شیعیان 54
- 3. وضعیت سیاسی _ اجتماعی شیعیان در دوران امویان 57
- 4. وضعیت سیاسی _ اجتماعی شیعیان در عصر عباسیان 61
- اشاره 65
- 5. انشعاب شیعیان 65
- الف) حسینیان 65
- ب) زیدیه 67
- ج) حسنیان 69
- د) حنفیان 71
- ر) عباسیان قبل از خلافت 73
- ز) غلات 74
- 6. اختلاف در مصداق امامت 76
- اشاره 80
- 7. قیام های نابهنگام 80
- الف) قیام زید 80
- ب) قیام یحیی بن زید 81
- اشاره 81
- تحلیل محیط سیاسی خارجی عصر باقرین علیهم السلام 81
- اشاره 82
- اشاره 82
- 1. جریان های فکری عصر باقرین علیهم السلام 82
- الف) تهدید(t) 82
- الف) جبریه و قدریه 83
- ج) مرجئه 84
- ب) قیاس گرایی 84
- د) زنادقه 86
- ه) دیصانیه 86
- ز) مرقونیّه 87
- و) مانویه 87
- الف) خوارج 88
- اشاره 88
- 2. جریان های فکری سیاسی عصر باقرین علیهم السلام 88
- ب) ممنوعیت کتابت حدیث 89
- ج) احادیث ساختگی 90
- د) اسرائیلیات 91
- ر) سیاست و برخورد حاکمیت 92
- ز) ابوجعفر منصور دوانیقی (148- 137) 93
- 1. اختلاف بین امویان 95
- ب) فرصت(o) 95
- اشاره 95
- 2. درگیری امویان و عباسیان 97
- 3. قیام بر علیه حکومت وقت 98
- 5. تأسیس حکومت عباسیان 99
- 6. عمربن عبدالعزیز (99 - 101) 100
- فصل سوم: راهبردهای سیاسی باقرین علیهم السلام براساس الگوی ضعف فرصت و قوت فرصت 102
- مقدمه 102
- اشاره 104
- الف) راهبرد ضعف _ فرصت (WO) 104
- 1. زنده نگهداشتن عاشورا 105
- اشاره 105
- الف) عاشورا و امام باقر علیه السلام 106
- ب) عاشورا و امام صادق علیه السلام 109
- 2. دعا 114
- اشاره 114
- الف) دعا برای شناخت امام زمان 116
- ب) دعای غریق 119
- د) دعای عهد 120
- ج) دعای ندبه 120
- ه) دعا برای تعجیل فرج 120
- ب) راهبرد قوت _ فرصت(SO) 121
- اشاره 121
- 1. حکومت غیرمعصوم (ولایت فقیه) 122
- اشاره 122
- الف) حکومت غیرمعصوم در روایات (ولایت فقیه) 123
- اشاره 124
- ب) ضرورت تشکیل حکومت دینی 124
- ج) دلایل لزوم حکومت دینی در عصر غیبت 124
- 1. تأسی به روش پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم 124
- 2. استمرار اجرای احکام الهی 125
- ه) تعریف ولایت فقیه 125
- د) ولایت فقیه در حکومت دینی 125
- و) ولایت فقیه در روایات 126
- اشاره 126
- 1. مقبوله عمربن حنظله 127
- 2. صحیحه زراره 131
- 3. صحیحه أبی خدیجه 135
- 4. روایت ابوالبختری 136
- 5. موثقه سکونی 137
- 2. تولی 139
- اشاره 139
- الف) تولّی از دیدگاه امام باقر علیه السلام 141
- ب. تولّی از دیدگاه امام صادق علیه السلام 145
- فصل چهارم: راهبرد های سیاسی باقرین علیهما السلام بر اساس الگوی ضعف تهدید و قوت تهدید 151
- مقدمه 151
- اشاره 153
- الف) راهبرد ضعف تهدید (wt) 153
- 1. تقیه 155
- 2. مدارا 169
- 3. استقامت در امر غیبت 177
- 4. انتظار فرج 180
- اشاره 187
- 5. صبر در عصر غیبت 187
- الف) امام باقر علیه السلام و صبر 189
- ب. امام صادق علیه السلام و صبر 189
- ب) راهبرد قوت _ تهدید 191
- اشاره 191
- اشاره 192
- 1. سازمان وکالت 192
- الف) فلسفه و ضرورت تشکیل سازمان وکالت 193
- ب) اسامی و حوزه جغرافیای وکلا 195
- 2. تبری 196
- اشاره 196
- الف) تبری در کلام امام باقر علیه السلام 197
- ب) تبری در کلام امام صادق علیه السلام 199
- نتیجه گیری 203
- فهرست منابع 206
نشدند. (1) این بدین معنا نیست که ایشان سیاست را از شئون امامت نمی دانسته اند، چرا که سیره امامان و روایات آنان حاکی از آن است که ایشان حکومت را حق خودشان می دانستند. ولی به دلیل شرایط زمانی و عدم وجود یاران خالص دنبال حکومت نبودند. (2) امامیه در مبارزه با حکومت های وقت، کاملا حرکت محتوایی داشتند و به دنبال روش انقلابی یا مسلحانه نرفتند. چون هدف اساسی امامیه تصرف قدرت سیاسی نبود، بلکه در درجه اول اصلاح بافت اجتماعی قدرت، سپس اصلاح ساختار سیاسی بود. در این راستا، حرکت این دو امام بزرگوار مبارزه پنهانی از طریق فعالیت های علمی، فرهنگی، نقل روایات، تشکیل حوزه های نظریه پردازی و تربیت نیروهای مخلص و توان مند بود، به عنوان نمونه، می توان به تلاش های این دو امام در رد نظرات مرجئه که اغلب زمینه ساز تداوم استبداد اموی بودند، اشاره نمود. امام باقر و امام صادق علیهما السلام در این دوران با رهبری عالمانه و حکیمانه خود، حرکت تشیع را که حرکتی با خصلت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بود، وارد مرحله جدیدی کردند و به تولید اندیشه پرداختند و پایه گذار مکتب مستقل امامیه در حوزه هایی چون فقه، ادبیات، کلام، علوم طبیعی، قرآن، حدیث و... شدند. (3)
ب) زیدیه
زید فرزند امام سجاد علیه السلام، فردی عابد، پرهیزگار و فقیهی بخشنده و شجاع بود که با هدف امر به معروف و نهی از منکر و خونخواهی امام حسین علیه السلام و با
1- علی بن حسین(ابوالحسن) مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج2، ص285.
2- محمدبن علی بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص237.
3- فرهاد دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ص101؛ سیدحسین محمد جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص339.