فرهنگ فرزانگی صفحه 6

يا هشام! ان العاقل رضي بالدون من الدنيا مع الحكمة، و لم يرض بالدون من الحكمة مع الدنيا، فلذلك ربحت تجارتهم. اي هشام! خردمند با فرزانگي به اندك چيزي از جهان خرسند است و بي‌فرزانگي با همه‌ي [دارايي] جهان ناخرسند. و اين است كه خردمندان سوداي پر سود كرده‌اند.

العقل و القناعة (خرد و قناعت)

يا هشام! ان كان يغنيك ما يكفيك فأدني ما في الدنيا يكفيك. و ان كان لا يغنيك ما يكفيك فليس شي‌ء من الدنيا يغنيك. اي هشام! اگر آنچه كفاف زندگي تو است تو را بس باشد و بي‌نياز كند، اندك چيزي از اين جهان تو را بس است، و اگر نكند، هيچ چيز اين جهان بي‌نيازت نخواهد كرد.

الفضل و الفضول (فضيلتي و ضرورتي)

يا هشام! ان العقلاء تركوا فضول الدنيا فكيف الذنوب. و ترك الدنيا من الفضل و ترك الذنوب من الفرض. اي هشام! خردمندان زياده خواهي از اين جهان را ترك گفته‌اند، چه رسد به گناهان؛ حال آن كه ترك گفتن زياده‌هاي جهان، فضيلتي است و ترك گفتن گناهان، ضرورتي.

عقلاء العالم (خردمندان جهان)

يا هشام ان العقلاء زهدوا في الدنيا و رغبوا في الآخرة. لأنهم علموا أن الدنيا طالبة و مطلوبة و الآخرة طالبة و مطلوبة، فمن طلب الآخرة طلبته الدنيا حتي يستوفي منها رزقه و من طلب الدنيا طلبته الآخرة فيأتيه الموت فيفسد عليه دنياه و آخرته. اي هشام! خردمندان دل از اين جهان برداشته‌اند و به آن جهان اشتياق بسته‌اند، كه مي‌دانند اين جهان و آن جهان هر دو مي‌جويند و جسته مي‌شوند. آن كس كه آن جهان را بجويد، اين جهان او را در پي مي‌آيد و مي‌جويد؛ تا تمام بهره و روزي خويش را بستاند، و آن كس كه اين جهان را بجويد، آن جهان او را فرامي‌رسد و مي‌جويد؛ [يعني] مرگ مي‌آيد و هر دو جهان را بر او تباه مي‌كند.

العقل و الغني (خردمندي و بي‌نيازي)

يا هشام! من أراد الغني بلا مال، و راحة القلب من الحسد، والسلامة في الدين، فليتضرع الي الله في مسألته بأن يكمل عقله، فمن عقل قنع بما يكفيه، و من قنع بما يكفيه استغني، و من لم يقنع بما يكفيه لم يدرك الغني أبدا. اي هشام! هر كس بي‌نيازي و استغناي بي‌ثروت و دارايي خواهد، و آسايش دل از حسد جويد و سلامت در ديانت طلبد، فروتنانه و خاكسارانه به آستان خداوند نيايش كند و بخواهد تا خداوند خرد او را افزون و فراوان گرداند؛ كه هر كس خردمند باشد به آنچه او را بس است خرسند و قانع است؛ و چنين كسي بي‌نياز است، و آن كس كه چنين خرسند و قانع نباشد، هرگز معناي بي‌نيازي را درنمي‌يابد.

تضرع العقلاء (نيايش خردمندان)