- پیش گفتار 1
- اشاره 3
- قمار 3
- اشاره 4
- المسأله الخامسه عشر: القِمار 4
- اقسام قمار 5
- معانی مختلف قمار 7
- اشاره 18
- قسم اوّل: لعب به آلات قمار با رهن 18
- روایات دالّ بر حرمت قسم اوّل 20
- اشاره 20
- 1. صحیحه ی زیاد بن عیسی: 20
- 2. روایت عبد الحمید بن سعید: 23
- 3. روایت الحسن بن علی الْوَشَّاء: 24
- 4. روایت جابر: 25
- 5. صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 27
- 6. صحیحه ی محمد بن مُسلم: 29
- 7. روایت السَّکونیّ: 31
- 8. روایت إسحاق بن عمار: 32
- 9. روایت اسباط بن سالم: 33
- 11. مرسله ی العیَّاشِی: 34
- 10. روایت محمد بن علی: 34
- 13. روایت یاسر الخادِم: 35
- 12. مرسله ی دیگر العیَّاشِی: 35
- 14. مرفوعه ی دیگری در تفسیر العیَّاشِی: 37
- 15. مرسله ی محمد بن عیسی: 37
- 16. روایت زید الشَّحَّام: 38
- 17. روایت أبی الجارود: 38
- 18. روایت الفُضیل: 40
- عدم تواتر اخبار دالّ بر حرمت قسم اوّل 40
- اشاره 41
- تحقیق جامعی درباره ی واژه ی «میسر» 41
- توضیحی در مورد قمار به أزلام و أقداح 45
- آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟ 54
- بحث نهایی در مورد «میسر» در آیه ی شریفه 59
- اشاره 61
- قسم دوم: لعب به آلات قمار بدون رهن 61
- دلیل شیخ- قدس سره - بر جواز قسم دوم 62
- بیان شیخ- قدس سره - در انصراف ادلّه ی حرمت قمار به لعب با رهن (در صورت اطلاق قمار بر اعم) 62
- اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره - 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- نقد این اشکال 64
- ادلّه ی حرمت قسم دوم 64
- 1. روایت تحف العقول: 67
- 2. روایت أبی الجارود: 69
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - به روایت أبی الجارود 72
- اشاره 74
- نظر امام- قدس سره - بر استعمال میسر در سه معنای قمار، آلت قمار و رهن 74
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 75
- اشاره 77
- 1. روایت عبدالله بن علی: 77
- مؤیدات شیخ- قدس سره - بر حرمت لعب به آلات قمار بدون رهن 77
- 2. روایت الفضیل بن یسار: 79
- 3. موثقه ی زُراره: 80
- 4. روایت عبدالواحد بن المختار: 82
- آیا بازی شطرنج بدون رهان در زمان صدور روایات شیوع داشته است؟ 84
- اشاره 84
- بیان امام- قدس سره - در ناظر بودن روایات نهی از شطرنج به فتاوای بعض عامه در جواز لعب بدون رهن 89
- بررسی کلام مرحوم امام- قدس سره - 91
- در روایات شطرنج و نرد، لعب مع الرهن مراد است یا مطلق لعب؟ 95
- اشاره 95
- کلمات قدما در مورد لعب به شطرنج 98
- روایات باب 102 از ابواب ما یکتسب به 102
- مروری دیگر بر روایات برای نتیجه گیری نهایی حکم لعب بدون رهن 102
- روایات باب 103 از ابواب ما یکتسب به 110
- بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما - 115
- بررسی سند ابن ادریس به جامع بزنطی 122
- اشاره 126
- نتیجه ی کلام در خصوص حکم لعب شطرنج بدون رهن 126
- آیا حکم مذکور شطرنج را می توان به سایر آلات قمار تسرّی داد؟ 126
- حکم لعب به سایر آلات قمار بدون رهن 126
- آیا امکان خروج شطرنج، نرد و ... از آلات قمار وجود دارد تا لعب به آن بدون رهن جایز باشد؟ 128
- اشاره 129
- قسم سوم: لعب به غیر آلات قمار با رهن 129
- ادلّه ی حرمت قسم سوم 130
- _ روایت العلاء بن سَیابه: 130
- _ روایت دیگری از العلاء بن سَیابه: 133
- _ روایت یاسر الخادم: 134
- _ صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 135
- _ مکاتبه ی ابراهیم بن عَنبسه : 136
- کلام صاحب جواهر- قدس سره - در عدم حرمت مراهنه در لعب به غیر آلات قمار 138
- اشاره 138
- اشکال شیخ انصاری- قدس سره - بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 141
- استفاده ی شیخ- قدس سره - از صحیحه ی محمد بن قیس، هم به نفع صاحب جواهر و هم علیه ایشان 147
- اشاره 149
- تأملی بر فرمایشات صاحب جواهر- قدس سره - 149
- نقضی دیگر بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 151
- نقد سید خویی- قدس سره - بر استدلال به صحیحه ی محمد بن قیس به نفع صاحب جواهر- قدس سره - 152
- نقد کلام سید خویی- قدس سره - 154
- اشاره 158
- خلاصه ی مناقشه در کلام سید خویی- قدس سره - 158
- کلام مرحوم امام- قدس سره - درباره ی صحیحه ی محمد بن قیس 159
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 161
- تأمّلی دیگر در صحیحه ی معمّر بن خلاد برای اثبات حرمت تکلیفی مراهنه بر لعب به غیر آلات قمار 161
- حرمت وضعی مراهنه ی در لعب به غیر آلات قمار 164
- اشاره 164
- عدم حرمت مراهنه در لعبی که قمار بر آن صدق نمی کند 165
- کلام نهایی در مورد صحیحه ی محمد بن قیس 168
- خلاصه ی نظر مختار در مورد حکم لعب در سه فرض سابق (الف، ب و ج) 170
- اشاره 171
- قسم چهارم: مغالبه ی به غیر آلات قمار بدون رهن 171
- 1. اجماع 173
- ادلّه ی حرمت قسم چهارم و مناقشه در آن 173
- 2. صدق عنوان قمار بر آن 173
- 3. مصداق لهو 174
- 4. روایات مشتمل بر: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 177
- اشاره 181
- آیا از صحیحه ی ابن البختری می توان استفاده ی جواز رهان در ادوات جنگی امروزی کرد؟ 181
- مرور روایات کتاب سبق و رمایه برای استنباط ملاک جواز رهن در بعضی مسابقات 184
- نتیجه گیری از روایات کتاب سبق و رمایه 194
- اشاره 194
- تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 195
- حکم مغالبه با جُعل شخص ثالث 199
- قیادت 200
- اشاره 200
- تعریف قیادت 201
- اشاره 201
- المسأله السادسه عشر: حرمه القیاده 201
- 1. روایتی که واصله و مستوصله را لعن می کند 202
- ادلّه ی شیخ- قدس سره - بر حرمت قیادت 202
- 2. روایت عبدالله بن سنان: 203
- 1. مصداق تشویق بر حرام 208
- ادلّه ی مختار بر اثبات حرمت قیادت 208
- 2. اجماع 209
- قیافه 212
- اشاره 212
- المسأله السابعه عشر: حرمه القیافه 213
- اشاره 213
- تعریف قیافه 214
- 1. اجماع و لاخلاف 215
- 2. صحیحه ی محمد بن قیس: 215
- ادلّه ی حرمت قیافه 215
- 3. روایت أَبی بصیر: 218
- 4. روایت نبوی- صلی الله علیه و آله و سلم -: 221
- 5. روایتی از عامه در شرح نهج البلاغه ی ابن أبی الحدید: 222
- 6. روایتی از امیرالمؤمنین- علیه السلام - در جعفریات: 223
- نتیجه ی کلام در حرمت قیافه 224
- اشاره 224
- استفاده ی جواز قیافه از کلمات فقهاء 225
- حکم تشخیص نسب با D.N.A 228
- سخنی درباره ی نسبت دادن حکمِ به قیافه به رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - 232
- اشاره 238
- کهانت 238
- المسأله التاسعه عشر: حرمه الکهانه 239
- ماده ی «کَهَنَ» در کتب لغت 239
- اشاره 239
- تعریف کاهن در کلمات فقهاء 242
- تعریف کاهن در روایات 244
- ادلّه ی حرمت کهانت 253
- الف: ارتباط رفاقتی با شیاطین و عدم استعاذه از آنان 253
- 1. روایت أبی سعید: 254
- اشاره 254
- ب: روایات دالّ بر حرمت کهانت 254
- 2. روایت أبی بصیر: 255
- 3. روایت نصر بن قابوس: 256
- 4. عبارتی در نهج البلاغه: 258
- 5. روایت أبی خالد الکابلی: 259
- 6. روایت سکونی: 260
- 7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -: 261
- نتیجه گیری نهایی در حکم به حرمت کهانت 262
- ادلّه ی حرمت رجوع به کاهن 263
- حکم رجوع به کاهن 263
- اشاره 263
- 1. روایت هیثم: 263
- آیا ترتیب اثر به خبر کاهن جایز است؟ 266
- 2. رجوع به کاهن مصداق تشویق بر حرام 266
- تمایل شیخ- قدس سره - به حرمت مطلق إخبار از غیب و حرمت رفتن نزد وی 268
- اشاره 268
- حکم رجوع به مخبر از غیب بدون ارتباط با شیاطین 268
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 270
- نظر مختار در حکم إخبار از غیب به غیر کهانت و حکم رجوع به او 271
- اشاره 275
- مدح من لا یستحق المدح 275
- حکم مدح غیر مستحق مدح یا مستحق ذم 276
- المسأله الحادیه و العشرون: مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم 276
- اشاره 276
- 1. عقل 278
- نقد 278
- اشاره 278
- 2. کتاب 278
- ادلّه ی حرمت مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم 278
- اشاره 278
- نقد 279
- 3. استدلال به روایات 280
- _ روایت أبی هریره و عبدالله بن عباس: 280
- _ حدیث مناهی 281
- نقد دلالت روایت 281
- آیا مدح به جهت دفع شرّ واجب است؟ 286
- اشاره 286
- نکته ی اخلاقی پیرامون مدح بی جا 287
- اشاره 293
- نَجش 293
- اشاره 294
- المسأله الثالثه و العشرون: النَّجش 294
- 1. روایت عبدالله بن سنان: 298
- روایات مربوط به حرمت نجش 298
- 2. روایت معانی الأخبار: 301
- ادلّه ی دیگری بر حرمت نجش 302
- نمیمه 305
- اشاره 305
- اشاره 306
- المسأله الرابعه و العشرون: النمیمه 306
- استدلال شیخ- قدس سره - بر کبیره بودن نمیمه 308
- اشاره 308
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - 308
- اشاره 311
- استدلال دیگری بر کبیره بودن نمیمه 311
- نقد این استدلال 312
- اشاره 313
- _ صحیحه ی عبدالله بن سنان: 313
- روایات دالّ بر حرمت نمیمه 313
- _ روایت محمد بن قیس: 314
- _ روایت أبو هریره و عبدالله بن عباس: 316
- جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد 317
- اشاره 319
- نوح به باطل 319
- اشاره 320
- المسأله الخامسه و العشرون: النوح بالباطل 320
- اقوال در حکم نوح 321
- دسته ی اوّل: (روایات دالّ بر حرمت نیاحت) 324
- _ روایت عمران الزعفرانی: 324
- روایات مربوط به نیاحت 324
- _ روایت صدوق در الخصال: 327
- _ حدیث مناهی: 329
- دسته ی دوم: (روایات دالّ بر کراهت نوح) 330
- اشاره 330
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 331
- _ روایت علی بن جعفر: 332
- اشاره 332
- دسته ی سوم: (روایات اجر نائحه) 332
- _ موثقه ی سماعه: 333
- _ موثقه ی حنان بن سدیر: 334
- دسته ی چهارم: (روایات عدم جواز مشارطه در اجرت نیاحت) 334
- اشاره 334
- اشاره 338
- _ صحیحه ی یونس بن یعقوب: 338
- دسته ی پنجم: (روایات جواز نیاحت) 338
- _ صحیحه ی ابی حمزه ی ثمالی: 340
- اشاره 341
- دسته ی ششم: (روایات جواز اجرت نیاحت) 341
- _ صحیحه ی ابی بصیر: 342
- اشاره 343
- _ روایت مرحوم صدوق: 343
- _ مرسله ی صدوق: 343
- دسته ی هفتم: (روایات جواز نیاحت مشروط به صدق و عدم هجر) 343
- _ روایت خدیجه بنت عمر بن علی بن الحسین: 344
- نتیجه گیری از روایات مربوط به نیاحت 345
- هجاء المؤمن 346
- اشاره 346
- المسأله السابعه و العشرون: هجاء المؤمن 347
- اشاره 347
- ادلّه ی حرمت هجاء مؤمن 354
- هجاء مصداق غیر قابل تفکیک اهانت 355
- اشاره 364
- آیا حرمت هجاء شامل مؤمن فاسق می شود؟ 364
- جواز هجاء غیر مؤمن و مبتدع 365
- آیا هجاء مبتدع به معایب غیر موجود (غیر واقعی) جایز است؟ 367
- هُجر 374
- اشاره 374
- المسأله الثامنه و العشرون: الهُجر 375
- اشاره 375
- روایات دالّ بر حرمت فحش، بذاء و هُجر 377
- _ صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 377
- _ روایت سلیم بن قیس: 378
- _ روایت سماعه: 381
- _ [صحیحه ی] ابی بصیر 383
- _ روایت جابر: 384
- _ روایت الحسن الصیقل: 385
- _ وصیت پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - به حضرت علی- علیه السلام -: 386
- _ صحیحه ی زراره: 387
- _ موثقه ی سماعه: 387
- _ موثقه ی ابی بصیر: 388
- آیا هُجر کافر جایز است؟ 389
- آیا هُجر متجاهر به فسق جایز است؟ 390
- حکم فحش انشائی 393
- بیع مصحف 399
- اشاره 399
- حرمت بیع مصحف 400
- اشاره 400
- 1. روایت عبدالرحمان بن سیابه: 402
- اشاره 402
- روایت دالّ بر حرمت بیع مصحف 402
- 2. موثقه ی سماعه: 404
- 3. مرسله ی عثمان به عیسی: 405
- 4. مضمره ی عبدالله بن سلیمان: 406
- 5. روایت جراح المدائنی: 406
- 6. روایت سماعه بن مهران: 407
- روایات دالّ بر جواز بیع قرآن 411
- 1. موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 411
- 2. روایت عنبسه الوراق: 414
- 3. صحیحه ی ابی بصیر: 415
- اشاره 416
- حمل بر کراهت مقتضای جمع بین دو دسته روایات 416
- جمع مرحوم شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 418
- وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف در کلام شیخ- قدس سره - 419
- روایات دالّ بر جواز پرداخت اجرت بر کتابت قرآن 420
- _ موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 420
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ی دیگر علی بن جعفر: 421
- _ روایت عبدالرحمن بن ابی عبدالله: 422
- _ صحیحه ای در جامع بزنطی به نقل جناب ابن ادریس: 422
- ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 424
- اشاره 424
- نقد وجه جمع شیخ- قدس سره - 426
- نقد کلام شیخ- قدس سره - در وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف 427
- اشاره 429
- وجه اعتباری شیخ- قدس سره - بر اثبات جواز بیع مصحف 429
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 432
- خلاصه ی نظر مختار در بیع مصحف 435
- بنا بر حرمت بیع مصحف، آیا معامله باطل است؟ 438
- حکم بیع مصحف به کافر 441
- اشاره 441
- 1. آیه ی شریفه <وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً >§ سوره ی نساء، آیه ی141.§ 443
- 1. فحوای عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر. 443
- ادله ی حرمت بیع مصحف به کافر 443
- 2. روایت معروف «الاسلام یعلو و لایعلی علیه». 443
- ادلّه ی عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر 443
- 2. روایت حماد بن عیسی: 449
- 3. روایت معروف «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»: 453
- قرائنی بر اراده ی اطلاق در «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 454
- اشاره 454
- بررسی قرائن مذکور بر اطلاق روایت «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 467
- افراط و تفریط در مسأله 469
- نظر نهایی در مورد سعه ی روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» 473
- اشاره 473
- بررسی اولویت عدم جواز بیع مصحف به کافر نسبت به بیع عبد مسلم به کافر 474
- کتاب نامه 481
علاوه آن که در ابتدای مکاسب محرمه که مرحوم شیخ این روایت را ذکر فرمودند، گفتیم گرچه بعض فقرات این روایت مشتمل بر معانی عالیه است، ولی تمام مطالب این روایت به خاطر نداشتن سندِ صحیح و هم چنین اضطراب متن در برخی موارد، قابل اعتماد نیست و فقط در حدّ مؤید است. بنابراین استناد به این روایت برای اثبات حرمت لعب بدون رهن اولویتی ندارد _ آن طور که مرحوم شیخ مدعی شدند _ بلکه اضعف هم می باشد.
2. روایت أبی الجارود:
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ- علیهما السلام - فِی قَوْلِهِ تَعَالَی <إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ> قَالَ: أَمَّا <الْخَمْرُ> فَکُلُّ مُسْکِرٍ مِنَ الشَّرَابِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَمَّا <الْمَیْسِرُ> فَالنَّرْدُ وَ الشِّطْرَنْجُ وَ کُلُّ قِمَارٍ مَیْسِرٌ وَ أَمَّا <الْأَنْصَابُ> فَالْأَوْثَانُ الَّتِی کَانَتْ تَعْبُدُهَا الْمُشْرِکُونَ وَ أَمَّا <الْأَزْلَامُ> فَالْأَقْدَاحُ الَّتِی کَانَتْ تَسْتَقْسِمُ بِهَا الْمُشْرِکُونَ مِنَ الْعَرَبِ فِی الْجَاهِلِیَّهِ کُلُّ هَذَا بَیْعُهُ وَ شِرَاؤُهُ وَ الِانْتِفَاعُ بِشَیْ ءٍ مِنْ هَذَا حَرَامٌ مِنَ اللَّهِ مُحَرَّمٌ وَ هُوَ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ وَ قَرَنَ اللَّهُ الْخَمْرَ وَ الْمَیْسِرَ مَعَ الْأَوْثَانِ.(1)
1- وسائل الشیعه، ج17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب102، ح12، ص321 و تفسیر القمی، ج1، ص181.