دو شرح و سیزده جواب از قصیدهی بلند ابو المفاخر رازی صفحه 1

درآمد

بال مرصع بسوخت مرغ ملمع بدن

اشك زليخا بريخت يوسف گل پيرهن

نهضت ادبي شيعه، در طول قرن‌هاي ششم تا نهم هجري، نهضتي پايدار و قابل پيگيري است. بخشي از اين نهضت را علامه قاضي نورالله شوشتري در مجالس المؤمنين با شرح حالي كه از اديبان و شاعران اين دوره به دست آورده است. اشعاري كه در اين دوره مطرح است، اشعاري است درباره‌ي مناقب اهل بيت، غدير و عاشورا. شايد يكي از متقدمان اين جنبش، سنائي غزنوي و كسائي باشند كه اشعار فراواني در اين باره دارند. از آخرين نمونه‌هايي كه درباره‌ي ادبيات فارسي شيعي در قرن هفتم و هشتم آگاه شديم، اشعار سه شاعر شيعي بود كه آقاي افشار آن‌ها را در ميراث اسلامي ايران دفتر ششم به چاپ رساندند. ابو المفاخر رازي يكي از چهره‌هاي برجسته شاعران شيعي قرن ششم هجري است كه آثارش كمتر مورد توجه واقع شده است.

مجموعه‌ي حاضر، مجمع القصائد و الغزليات است كه به شماره‌ي 9596 در كتابخانه‌ي مركزي دانشگاه تهران نگاهداري مي‌شود. محور اصلي اين مجموعه، غزل بلند ابو المفاخر

با مطلع:

باب مرصع بسوخت مرغ ملمع بدن

اشك زليخا بريخت يوسف گل پيرهن

است. در آغاز شرحي از محمود سجستاني بر اين غزل و نيز شرحي از مؤلفي ناشناخته آمد، سپس قصيده‌ي ابو المفاخر و در ادامه قصايد شاعراني كه به استقبال ابو المفاخر