آشنایی با علوم قرآنی صفحه 10

در این باره حضرت رضا علیه السّلام ضمن مناظره‌شان با پیشوایان دینی آن زمان، خطاب به رأس الجالوت- عالم یهودیان- فرمود: از نشانه‌های صدق پیامبر اسلام این است که شخصی بود یتیم، تهیدست، شبان، مزدکار، هیچ کتابی نخوانده و نزد هیچ معلّمی نرفته بود. امّا قرآن را [از سوی خداوند] آورد، که در آن سرگذشت پیامبران و خبر گذشتگان و آیندگان بود. «1» به بیان دیگر چنین کتابی از چنان پیغام‌آوری امّی، بهترین دلیل است که وحی الهی و سخن خداست، و رسول اللّه صلّی اللّه علیه و اله در دعوت و ادّعایش صادق است.

نیاز انسان به وحی‌

نیاز انسان به وحی

از اصول اعتقادی دینداران و ادیان توحیدی، باور داشتن «وحی» است، یعنی امکان ارتباط انسانی زبده و برگزیده با آفریدگار جهان است، برای پیغام آوردن از سوی او به جهت راهنمایی بشر. فرستادن وحی در واقع پاسخ به نیاز مهمّ انسانهاست که پروردگار از راه لطف بر بشر منّت نهاده است. نیاز انسان به وحی برای این است: اولا بشری که صاحب اندیشه و خرد، عقیده و اختیار است، به انحرافات فکری و عقاید خرافی دچار نشود و از حق و حقیقت باز نماند و راه کمالش را بیابد، و به همین جهت آفریدگار دانای توانا از راه لطف «2» راهنمایانی ستوده خصال از جنس انسانها انتخاب کرده و بدانها مأموریت داده تا همنوعان خود را، از هر نژاد و قوم و سرزمینی هستند، به حقایقی که از دیده و اندیشه‌شان برتر است و از عقلشان فراتر رهنمون شوند؛ «3» زیرا بسا حقایق و واقعیتهاست که انسان با همه دانش و آگاهیی که پیدا کرده است نمی‌تواند بدانها پی برد، چنان که اختلاف نظر فلاسفه و عقاید گوناگون دانشمندان را در اصول اوّلیه اعتقادی- مانند آفریدگار جهان و تکلیف انسان- می‌بینیم و شاهد بحثهایی که پایان ندارد هستیم. آری در این باب فصل الخطاب «4» همان است که از راه وحی بیان شده و

__________________________________________________
(1) صدوق، ابو جعفر محمّد بن علی (م. 381 ه. ق.)، عیون أخبار الرضا، 1/ 136.
(2) لطف: در اصطلاح علم کلام یعنی: آنچه بنده را به طاعت نزدیک و از معصیت دور می‌دارد، بدون آن که به حدّ اجبار برسد. شرح المصطلحات الفلسفیّه،: لطفه تعالی.
(3) ... وَ یُعَلِّمُکُمْ ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ بقره/ 151: «و آنچه را نمی‌دانستید به شما یاد می‌دهد.»
(4) فصل الخطاب: کلام فصیح که حق را از باطل جدا سازد. (فرهنگ فارسی، ترکیبات خارجی).