- پوزش از پیشگاه قرآن 1
- درآمد 1
- پیشگفتار 3
- ضرورت شناخت قرآن 4
- فصل 1 وحی، ارتباط با فراسوی جهان 7
- نیاز انسان به وحی 10
- خلوتگزینی و دوران آمادگی 12
- آغاز وحی 14
- اشاره 15
- معانی وحی 15
- 1- پیغام خداوند به فرشتگان: 16
- 2- هدایت تکوینی و الهام غریزی حیوانات: 16
- 4- سخن گفتن آفریدگار با بنده برگزیده خود: 17
- 3- الهام، در دل افکندن مطلبی: 17
- حالت پیامبر در گرفتن وحی 18
- شناسایی وحی 19
- پیامآور یا نابغه 20
- فرق وحی با الهام و تجلّی ضمیر ناخودآگاه 21
- فصل 2 نزول قرآن 27
- اسباب نزول، شأن نزول 33
- گستردگی معنی آیات 34
- فصل 3 قرائت قرآن و قاریان 36
- تعلیم قرآن 37
- اهمّیت خواندن و حفظ کردن قرآن 39
- تعریف قرائت 40
- اصحاب حافظ قرآن 41
- اشاره 42
- قرّاء سبعه 42
- سبب شهرت قرّاء سبعه 43
- قرّاء عشره 44
- قرّاء اربعة عشر 44
- عوامل اختلاف قرائتها 45
- تواتر قرآن و اختلاف قرائتها 47
- ارزیابی قرائتهای هفتگانه 48
- شرط قرائت صحیح متواتر 48
- قرائت حفص 49
- تلاوت قرآن و ثواب آن 50
- اشاره 51
- آداب قرائت قرآن 51
- 2- استعاذه: 52
- 1- طهارت: 52
- 3- سکوت و استماع: 52
- 4- تلاوت: 52
- 5- ترتیل: 53
- تجوید 53
- آداب باطنی قرائت قرآن 55
- خط رایج در حجاز 57
- فصل 4 کتابت قرآن 57
- ارزش قلم و نگارش 59
- اشاره 60
- 1- نوشتافزارها در کلام اللّه: 60
- نام نوشتافزارها 60
- 2- آنچه به جای کاغذ به کار میرفته: 62
- اهتمام به کتابت قرآن 62
- کاتبان قرآن 63
- گردآوری قرآن در زمان رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله 64
- مصحف حضرت علی علیه السّلام 65
- جمع قرآن در زمان ابو بکر 66
- مصحف امام یا قرآن عثمانی 69
- شیوه تدوین مصحف امام 70
- مدت نوشتن مصاحف و شماره آنها 71
- رسم المصحف 72
- نابود کردن سایر مصاحف 74
- سرگذشت مصاحف امام 75
- نشانهگذاری حروف و اصلاح رسم مصحف 77
- خلاصه مبحث کتابت قرآن مجید 80
- 1- نداشتن نسخه بدل 83
- فصل 5 اصالت قرآن کریم 83
- 2- همهخوانی قرآن و تواتر آن 84
- 3- تواتر قرآن از منظری نو 85
- 4- بر جا بودن اوصاف و امتیازات 87
- اشاره 89
- فصل 6 نامهای کلام اللّه 89
- کتاب 90
- قرآن 90
- فرقان 91
- ذکر 91
- معرّفی قرآن از زبان قرآن 92
- تعریف قرآن 92
- فصل 7 ترتیب و تنظیم قرآن مجید 95
- آیه تسمیه 97
- سوره 98
- اندازه سوره‌ها 99
- حروف مقطّعه 101
- اسامی سوره‌ها 103
- احزاب 104
- تأمّلی در اسامی سوره‌ها 104
- سوره‌های عزائم 109
- فایده و حکمت تقسیم قرآن به سوره‌ها 109
- اشاره 110
- سوره‌های مکّی و مدنی 110
- تفاوتهای کلّی سوره‌های مکّی و مدنی 111
- نسخ، ناسخ و منسوخ 112
- فصل 8 محکم و متشابه 114
- اشاره 116
- فایده آیات متشابه 116
- 1- نارسایی تعبیرات و الفاظ: 116
- 2- محدودیت اندیشه انسان 117
- 3- واداشتن مسلمین به تحقیق و بررسی 118
- 4- توجه دادن به مفسّر الهی 118
- توضیح 119
- 1- تأویل متشابه 120
- تأویل 120
- اشاره 120
- 2- تأویل به معنی تعبیر خواب 121
- 3- مآل و سرانجام کار 121
- ضرورت تأویل- تأویل ناروا 121
- شرایط تأویل 122
- راسخان در علم 122
- حدیث ثقلین 124
- فصل 9 تفسیر و سیر آن در نگاهی گذرا 126
- لزوم تفسیر 126
- دانشهای لازم برای مفسّر 127
- تفسیر بدون علم، تفسیر به رأی 128
- سیر تفسیر و تطوّر آن 129
- تفسیر نقلی- تفسیر تابعین 130
- اشاره 130
- 2- سعید بن مسیّب 131
- 1- سعید بن جبیر 131
- 3- مجاهد بن جبر 131
- 5- ابو سعید حسن بصری 132
- 4- عکرمه مولا ابن عبّاس 132
- اشاره 133
- تفسیر در سده سوم 133
- 1- جامع البیان فی تفسیر القرآن 134
- اسرائیلیّات 135
- 2- ترجمه تفسیر طبری 135
- 3- کشف الأسرار و عدّة الأبرار 136
- 4- روض الجنان و روح الجنان 138
- تفسیر اجتهادی 140
- 5- مجمع البیان لعلوم القرآن 140
- تفسیر در سده چهاردهم 142
- نگرش جدید در تفسیرنویسی 142
- بازگشت به قرآن 143
- 1- المنار، روش نو در تفسیر 143
- 2- المیزان فی تفسیر القرآن 145
- 3- تفسیر نمونه 147
- ترجمه قرآن 148
- 2- ترجمه آزاد 150
- 1- ترجمه تحت اللفظی 150
- 3- ترجمه معنایی 151
- فصل 10 معجزه سخن 153
- معجزه سخن 155
- آیه، بیّنه 157
- آیات تحدّی 158
- پیشینه تحدّی و معارضه 160
- روش معارضه 161
- آیا با قرآن معارضه شده؟ 161
- وجوه اعجاز قرآن 162
- اشاره 162
- 1- فصاحت کلمه و کلام 163
- 2- بلاغت برتر یا ابر رسانایی 165
- 3- هنرهای بدیعی، آرایههای ادبی 167
- امثال قرآن 169
- تصویر هنری در قرآن 171
- 4- معارف قرآن 174
- قسمهای قرآن 176
- 5- تشریع و قانونگذاری 178
- 6- قصههای قرآنی و خبرهای غیبی 180
- 7- نداشتن اختلاف و تناقض 182
- 8- اشارات علمی 183
- 9- اعجاز عددی در قرآن 185
- 10- آهنگ قرآن و جذبه آن 186
- نمایه 189
- آیات 190
- کسان، جایها 199
- فهرست موضوعی «1» 206
- کتابنامه 215
جهان و این جهان را در برابر دیدگانمان قرار می‌دهد و معرفتی شایسته بر محور یکتابینی به ما می‌بخشد.
سوره‌های عزائم
سوره‌های عزائم
چهار سوره از قرآن مجید شامل آیه‌ای است که در آن امر به سجده برای خداوند شده است. این سوره‌ها را «سور عزائم» «1» و آیه را «آیه سجده» می‌نامند. خواننده قرآن در صورتی که آن آیه را بخواند یا به آن گوش دهد و استماع کند، واجب است پس از شنیدن یا خواندن بدون فاصله سجده کند. «2»
سوره‌های عزائم و آیات سجده آنها عبارتند از: سجده (32) آیه 15؛ فصّلت (41) آیه 37؛ نجم (53) آیه آخر یعنی 62؛ علق (96) آیه آخر آن به شماره 19 «3».
فایده و حکمت تقسیم قرآن به سوره‌ها
فایده و حکمت تقسیم قرآن به سوره‌ها
قرآن‌پژوهان برای تقسیم قرآن به 114 سوره حکمتهایی برشمرده‌اند که اجمال آنها بدین قرار است:
1- سهولت تعلیم و یاد دادن، بویژه برای کودکان که معمولا از سوره‌های کوتاه آغاز می‌کنند، همچنین آسانی حفظ و به خاطر سپردن برای حافظان قرآن.
2- ایجاد نوعی تنوع و تازگی برای قاری قرآن در شروع هر سوره تازه. همانند مسافری که در رسیدن به منازل راه ضمن استراحت، با محیطی تازه و مزایایی خاصّ روبرو می‌شود و حظّی روحی می‌برد و به ادامه راه تشویق می‌شود.
3- ایجاد تبویب و نوعی تقسیم مطالب که لازمه هر کتاب است، هر سوره نیز
__________________________________________________
(1) عزائم اللّه: فریضته الّتی اوجبها: «فریضه خدا که واجب گردانده». منتهی الأرب: عزم.
(2) توضیح این که در سجده قرائت یا استماع آیات مورد بحث، رعایت قبله شرط نیست، ولی بر خوراکی و پوشاکی نباید سجده کرد. برای آگاهی بیشتر به کتابهای احکام شرعی مبحث سجده مراجعه شود.
(3) سوره‌ها بر حسب بلندی و کوتاهی یا کلمه‌ای که به آن شروع می‌شود دارای نامهای گروهی است که به رعایت اختصار از شرحش صرف نظر می‌شود. برای ملاحظه ر ک: رامیار، تاریخ قرآن، اقسام سوره‌ها، 594- 597.