آشنایی با علوم قرآنی صفحه 127

گوییم: خداوند قرآن به زبان معمول انسانها تکلم کرده با زیبایی و شیوایی تمام، که لازمه‌اش به کار بردن آرایه‌های ادبی مانند تشبیه، استعاره، تمثیل، تصویر آفرینی از مفاهیم نامحسوس و غیر اینهاست و نیز الفاظ و تعبیرهایی در این کتاب آمده که اگر برای مخاطبان آن عصر مفهوم و متداول بوده، امّا امروز برای ما دیریاب است. این مشکل در فهم تمام آثار ادبی کهن وجود دارد و مخصوص قرآن نیست، بدین جهت می‌بینیم بر دیوان شعرا و کتابهای نثر ادبی شرح و توضیح نوشته می‌شود. پس قرآن که در کمال بلاغت و صبغه ادبی است و گرانبار از معانی گوناگون مربوط به دنیا و آخرت است و مباحث حقوقی و اخلاقی و معرفتی را در بر دارد، به طریق اولی برای درک بهتر و فهم ژرفای آن نیاز به تفسیر و تأویل دارد.

دانشهای لازم برای مفسّر

دانشهای لازم برای مفسّر

واضح است که هر تحقیق علمی نیاز به مقدّمات مخصوص به خود را دارد که اگر به دست نیاید تحقیق صورت نخواهد گرفت یا بر طبق موازین علمی نخواهد بود.

بدین جهت قرآن‌پژوهان برای مفسّر شرایطی برشمرده و اطّلاعاتی را ضروری دانسته‌اند که فشرده آنها به شرح زیر است:

علم لغت برای شناخت الفاظ و علم اشتقاق که مناسبت و ریشه کلمات را بیان می‌کند، علم نحو و صرف، دانش قرائتهای قرآن، علم اسباب نزول آیات، شرح قصّه‌های قرآن و اخبار مربوط به انبیا و اقوامشان، علم حدیث و سنّتهای منقول از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله و اخباری که بیان مجمل یا تفسیر مبهم قرآن می‌باشد، شناخت ناسخ و منسوخ آیات، معرفت احکام دینی و مسائل حقوقی و سیاسی که در علم فقه از آنها بحث می‌شود، علم کلام برای پی بردن به دلیلهای عقلی و براهینی که قرآن در اثبات توحید و معاد و نبوت و وحیانی بودن خود آورده و بالاخره علم موهبت و آن دانشی است که پروردگار به شخصی که به علم خود عمل کند عطا فرماید. «1» علاوه بر آنچه ذکر شد «مفسّر باید