آشنایی با علوم قرآنی صفحه 151

گرچه معنی را به طور کلّی منتقل می‌کند. روشن است ترجمه آزاد قرآن را نمی‌توان ترجمه واقعی آن دانست، بلکه باید آن را استنباط و دریافت ترجمان شمرد.

3- ترجمه معنایی‌

3- ترجمه معنایی

در این روش، مترجم معنی را از زبان مبدأ به زبان مقصد برمی‌گرداند، به طوری که مراد گوینده یا نویسنده کاملا بیان شود و تا ممکن شود الفاظ دو زبان نیز هماهنگی داشته باشد. بلی گاه برای رساندن مقصود یا روانی جمله باید عبارتی افزوده شود، که به رعایت امانت این افزوده‌ها را درون هلالین () قرار می‌دهند.

اگر هدف از تلاوت قرآن در نظر گرفته شود طبعا این نتیجه حاصل می‌شود که بهترین نوع ترجمه کلام اللّه، ترجمه معنایی است که مراد آیات را بازگو می‌کند. البتّه کلمات و تعبیرات و جمله بندی باید شیوا، گویا- و حتّی الامکان- زیبا و خوشخوان باشد، که سزاوار نام «ترجمه شایسته قرآن»- که در برترین حد فصاحت و بلاغت است- گردد.

در پایان برای نشان دادن ریزه‌کاریها و باریک‌بینی‌هایی که در ترجمه قرآن باید به کار بست به نقل چند مثال و قاعده می‌پردازیم.

1- «بدر الدّین زرکشی بزرگترین شخصیّت در علوم و معارف قرآنی و جلال الدّین سیوطی درباره کلمه «هدنا» در آیه «وَ اکْتُبْ لَنا فِی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ» گمان برده‌اند از ریشه «هدی یهدی» است، در صورتی که متکلم مع الغیر از این ریشه «هدینا» می‌شود، و «هدنا» هم وزن «قلنا» از ریشه «هاد یهود» هم وزن «قال یقول» به معنای رجوع و بازگشت است، که در آیه مذکور معنای توبه و بازگشت به سوی خدا را می‌دهد». «1»

2- «یکی از مترجمان دانشمند «مثقال ذرّة» در آیه «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ» از سوره زلزال را به «وزن یک مورچه» ترجمه کرده. در صورتی که ذرّات پراکنده که در نور آفتاب دیده می‌شوند مقصود است که تقریبا بی‌وزن می‌باشند.» «2»

__________________________________________________
(1) معرفت، تاریخ قرآن، 201.
(2) همان، 203 با تلخیص. یادآور می‌شود «مثقال» بر وزن مفعال اسم آلت است، یعنی وسیله سنجیدن، آلت توزین؛ و نیز به معنی «هم‌سنگ، هم‌وزن» می‌باشد و در آیه این معنی اراده شده.