آشنایی با علوم قرآنی صفحه 156

شاعر توانا و نویسنده چیره‌دست و حقوق‌دان متخصّص و عارف پاک‌نهاد و فیلسوف ژرف‌اندیش ظهور کردند و هزاران جلد کتاب نوشتند و بسی تحقیقات علمی حتّی در علوم انسانی و تربیتی و مسائل فلسفی و اخلاقی انجام دادند، امّا تحدی و مبارز طلبی قرآن همچنان بی‌معارض ماند و نویسنده‌ای دانشمند یا دانشمندی پژوهنده یا پژوهنده‌ای سخنور و شاعر یافت نشد که حداقلّ مانند کوچکترین سوره کتاب خدا که سه آیه کوتاه است «1» بیاورد، که سخن‌سنجان آن را در لفظ زیباتر و در معنی رساتر شمرند یا همانند آن بدانند. نتیجه این شد که کلام اللّه به صورت یک معجزه درآمد و مهمتر این که معجزه‌ای در زمینه سخن است که سه ویژگی مهم دارد:

نخست این که سخن گفتن از ساده‌ترین و طبیعی‌ترین کارهای انسان و در اختیار همگان است و می‌توان برتری یا پستی آن را در لفظ و معنی تشخیص داد.

دو دیگر این که نشان دانش و بینش سخنور و سبب فضیلت و مزیّت صاحب سخن بر همنوعانش می‌باشد، زیرا پیام‌آور عالم معنی و ظرف بیان اندیشه و عقیده است. «2»

سه دیگر این که چون نوشته شود اثری ماندگار و جاودانه است و با گذشت زمان فرسوده و نابود نمی‌شود و قابل مطالعه و استفاده آیندگان و بررسی و ارزیابی سخن‌سنجان و معنی‌شناسان می‌باشد.

مزیّت معجزه سخن: روشن است که این مزایای مهم را هیچ پدیده دیگر نمی‌تواند داشته باشد و «کلام اللّه» از نوع «سخن» و دارای هر سه مزیّت مذکور است و اضافه بر آنها در کمال شیوایی با نظم و شیوه‌ای خاص می‌باشد، به طوری که با سخنان دیگر حتّی خطبه‌ها و احادیث پیامبر اکرم- که ابلاغ کننده آیات بود- فرق دارد، در حدّی که اگر ضمن خطبه‌ای بیاید مشخّص و ممتاز است. «3»

__________________________________________________
(1) مانند سوره‌های عصر، 103؛ کوثر، 108؛ نصر، 110.
(2) این ویژگی سخن مربوط به گفتار یا نوشتار انسانهاست، امّا اصل قرآن کریم که در کتاب مکنون یعنی لوح محفوظ بوده شامل علم الهی است که در قالب عبارتهای عربی فرود آمده تا قابل استفاده آدمیزادگان شود:

إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ. فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ. لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ. تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ واقعه/ 77- 80، و بحث درباره همین آیات نازل شده است نه کتاب مکنون.

(3) برگرفته از: نامه هدایت.