آشنایی با علوم قرآنی صفحه 184

برای ما نکته‌آموز است. از این اشارات است: حرکت زمین در آیاتی که از آن تعبیر به «مهد» کرده. «1» کرویت زمین با تصریح به وجود مشرقها و مغربها برای زمین در چند آیه «2».

قانون زوجیت و ازدواج در تمام نباتات. «3» اشاره به وزن داشتن و ترکیبات متناسب گیاهان «4» که اندازه‌گیری دقیق مواد را در آنها می‌رساند.

نه تنها کره زمین و روییدنیهای آن، زبان حکمت پروردگارند بلکه آسمانی که بی‌ستون مرئی برافراشته شده بزرگ آیت قدرت و عظمت آفریدگار است، چنان که می‌فرماید- اللَّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّماواتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها «5» «خدا [همان] کسی است که آسمانها را بدون ستونهایی که آنها را ببینید برافراشت.» در این آیه «ترونها» صفت «عمد» است، «6» یعنی آسمان بدون ستونهای دیدنی برافراشته است. لازمه تعبیر وجود ستونهایی- و نه یک ستون- نامرئی است، که چیزی جز قوه جاذبه و دافعه بین کرات نمی‌باشد، یعنی قانونی که حدود هزار سال پس از بیان قرآن کشف شد. این دریافت را روایتی که از امام علی بن موسی الرضا علیه السّلام نقل شده صریحا تأیید می‌کند. «7»

__________________________________________________
(1) طه/ 53: الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْداً «همان [خدایی] که زمین را برایتان گهواره‌ای ساخت.» نیز سوره زخرف/ 10.
(2) معارج/ 40: فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ «به پروردگار خاوران و باختران سوگند یاد می‌کنم که ما تواناییم». نیز ر ک: اعراف/ 137، صافات/ 5. با تأمّل درمی‌یابیم اگر زمین کروی باشد مشرقها و مغربها خواهد داشت نه شکلی دیگر.
(3) یس/ 36: سُبْحانَ الَّذِی خَلَقَ الْأَزْواجَ کُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمَّا لا یَعْلَمُونَ «پاک [خدایی] که از آنچه زمین می‌رویاند و [نیز] از خودشان و از آنچه نمی‌دانند، همه را نر و ماده [جفت جفت] گردانیده است.» در این آیه از دوگانگی همه آفریده‌ها- حتّی آنچه ما نمی‌دانیم- که موجب نیاز هر جفت به جفت دیگر است به بی‌نیازی و وحدت باری تعالی استدلال شده.
(4) حجر/ 19: وَ أَنْبَتْنا فِیها مِنْ کُلِّ شَیْ‌ءٍ مَوْزُونٍ «در روی زمین هر چیزی را با وزن و اندازه مخصوص رویانده‌ایم.» آیات مذکور (بند 1 تا 4) برگزیده از: ترجمه البیان، 1/ 135- 141؛ نمونه‌های دیگر را در موجز علوم القرآن 70- 72 توان دید.
(5) رعد/ 2.
(6) المیزان 11/ 289.
(7) پاسخ حضرت به سؤال کننده که متعجّب شده بود این است که: «پس ستونهایی هست و لیکن شما آن را نمی‌بینید». تفسیر نمونه 10/ 110. در این مأخذ حدیثی از حضرت علی علیه السّلام نیز نقل شده که می‌فرماید:-