آشنایی با علوم قرآنی صفحه 41

توضیحا یادآور می‌شویم:

1- ساختمان جمعی «قرائات» تنوع و گوناگونی خواندن قرآن را توسط استادان قرائت می‌رساند.

2- تنوع و اختلاف قرائتها منسوب به قاریان است نه پیامبر اکرم که مصدر و منشأ قرائت کلام اللّه بوده.

3- هدف این علم دست‌یابی به قرائت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و اله و چگونگی ادای کلمات توسط حضرت است.

4- تنها راه رسیدن بدین هدف سماع و نقل از راویان ثقه است. «1»

اصحاب حافظ قرآن‌

اصحاب حافظ قرآن

چنان‌که پیش از این گفتیم همه اصحاب تحت تعلیم رسول اکرم صلّی اللّه علیه و اله بر حسب استعدادشان بیش و کم سوره‌هایی از کلام اللّه را در حافظه داشتند و در نمازها و نیز برای کسب معرفت و مثوبت تلاوت می‌کردند، ولی شماری که حافظه‌ای قویتر و سعیی بیشتر داشتند تمام قرآن کریم را حفظ کردند و به تدریج بر پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله عرضه می‌نمودند.

این صحابیان که بیشترین کوشش را در آموزش کلام اللّه داشتند- به ترتیب سال وفات- عبارتند از: ابیّ بن کعب (م. 20)، عبد اللّه بن مسعود (م. 32)، ابو الدرداء عویمر بن زید (م. 32) عثمان بن عفّان (م. 35)، علی بن ابی طالب (م. 40)، ابو موسی اشعری (م. 44)

زید بن ثابت (م. 45). «2»

سایر قاریان و حافظان که از تابعین هستند قرائت را عرضا «3» از آنها دریافت کردند

__________________________________________________
(1) چون قرائت قرآن دانشی است کاملا نقلی، بدین جهت قرآن پژوهان سلف همه تأکید کرده‌اند: «قرائت در صورتی قابل اخذ و معتبر می‌باشد که روایت مربوط به آن نقلا و قرائتا و لفظا متّصل باشد و درباره هیچ یک از روات و ناقلان آن طعن و خدشه‌ای از سوی علما دیده نشود». مقدمّه‌ای بر تاریخ قرائات قرآن کریم، 103.
(2) ر ک: مقدّمه‌ای بر تاریخ قرائات قرآن کریم، 28؛ ترجمه الإتقان، 1/ 245. سیوطی از کسان دیگری هم که در سایر شهرها به آموزش قرآن مشهور بودند نام برده است، آنچه در متن آمد شماری از صحابیانند که به تعلیم قرآن شهره شدند.
(3) «اگر کسی قرآن یا حدیث را از حفظ و یا از روی کتاب بر استاد قرائت کند، آن را قرائت عرضی [عرضه