آشنایی با علوم قرآنی صفحه 52

و غالبا در هر نوع مطالعه‌ای نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد اکتفا می‌کنیم: «1»

1- طهارت:

1- طهارت:

به مصداق لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ «2» مس و بسودن کلمات قرآن مجید جز بر پاکان- که غسل یا وضو دارند- روا نیست و هنگام تلاوت کلام اللّه داشتن طهارت شرعی مستحبّ است، هم‌چنان‌که بهره معنوی بردن و منوّر شدن از قرآن، وابسته به طهارت روح و اعتقاد قلبی به آن است.

2- استعاذه:

2- استعاذه:

پناه جستن به خداست در ابتدای قرائت که در این آیه بدان امر شده: فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ «3» «پس چون قرآن می‌خوانی [نخست] از شیطان رانده شده به خدا پناه ببر.» بر طبق این دستور خواندن کتاب خدا را با جمله‌أعوذ باللّه من الشّیطان الرجیم» آغاز می‌کنند.

بدیهی است چون انسان به آفریدگار دانا و توانا پناه جست، از اندیشه‌های بد و وسوسه‌هایی که به ذهن وارد می‌شود در امان می‌ماند، و آرامش فکر و تجمّع حواس پیدا می‌کند و می‌تواند دریافتی صحیح و بهره‌ای روحانی از قرآن خواندن داشته باشد.

3- سکوت و استماع:

3- سکوت و استماع:

که در این آیه بدان فرمان داده شده: وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ «4» «و چون قرآن خوانده شود، بدان گوش دهید و خاموش مانید، امید که بر شما رحمت آید.»

هر چند که هنگام خواندن هر کتابی لازمه فهمیدنش توجّه و گوش هوش دادن به آن است، امّا مراعات این دستور نسبت به سخن خدا لازمتر است، زیرا در واقع زمان تلاوت قرآن، خداوند با خواننده سخن می‌گوید پس باید نیکو بنیوشد.

4- تلاوت:

4- تلاوت:

کلمه‌ای است که برای دقیق و با تأمل خواندن قرآن کریم و دیگر کتب آسمانی استعمال شده و معنی آن اخصّ از قرائت است، یعنی هر تلاوتی قرائت هست امّا هر قرائتی تلاوت نیست. معنی اصلی «تلاوت» متابعت و پیروی است و چون در

__________________________________________________
(1) هر چند این بحث ارتباطی مستقیم با علوم قرآنی ندارد، امّا چون در تلاوت قرآن به کار می‌آید و کاربردی است ذکر می‌شود. مطالب آن برگرفته است از نامه هدایت، تألیف دیگر نویسنده با تجدید نظر و تلخیص.
(2) واقعه/ 79.
(3) نحل/ 98.
(4) اعراف/ 204.