آشنایی با علوم قرآنی صفحه 73

صفحه 73

خواستند کلام اللّه را تلاوت کنند دچار لحن و غلطخوانی می‌شدند که با گذاشتن نقطه و إعراب- در نیمه دوم قرن اوّل- این کاستی برطرف شد و شرح آن خواهد آمد.

اکنون این پرسش پیش می‌آید که با وجود بعضی خطاهای املایی در مصحف عثمانی، چگونه به صحّت و اصالت قرآن اعتماد توان کرد؟ در پاسخ این سؤال بجا گوییم: خطاهایی که در کتابت آن مصحف پیش آمده خللی به قداست و صحّت کلام اللّه وارد نمی‌کند، زیرا حقیقت قرآن صورت ملفوظ و گفتاری آن است نه صورت مکتوب و نوشتاری. تحریر آیات با هر خط و به هر شیوه‌ای باشد- مثلا خط لاتین- اگر قرائت مطابق قرائت زمان رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و به زبان حضرتش- یعنی لهجه قریش- باشد، زیانی به الهی بودن سخن و معنای آن وارد نمی‌کند، زیرا آنچه جبرئیل آورده «گفتار» بوده نه «نوشتار» و دانستیم که قرائت قرآن برابر تلفّظ حافظان و تعلیم قاریان انجام می‌گرفت که صحّت آن به تواتر رسیده بود. اگر ایراد و اعتراضی باشد به کاتبان مصاحف اوّلیّه است که رعایت اصول نگارش و املای کلمات را نکرده بودند، چنان که کلمه «بسطة» را در سوره بقره (آیه 247) با «س» و در سوره اعراف (آیه 69) با «ص» به صورت «بصطة» نوشتند.

نکته گفتنی و شگفت‌آور این که غلطهای املایی در مصحف برجا ماند، زیرا مسلمانان قداست و حرمتی برای آن مصاحف قائل بودند که دست بردن در آن را- هر چند برای تصحیح غلطی باشد- جایز نمی‌شمردند. «1» فایده این دقّت و سخت‌گیری و مخالفت با هرگونه تصرّف و تصحیح مصاحف، صیانت و نگهداری آن در طول تاریخ از اندک دگرگونی می‌باشد، «2» به طوری که ما امروز اطمینان می‌یابیم رسم الخط قرآنهای


__________________________________________________
(1) قابل ذکر است که برخلاف بعضی علمای سلف که نظریّات اغراق‌آمیزی درباره رسم المصحف و تقدّس آن دارند، بعض دیگر مانند قاضی ابو بکر باقلانی (م. 403 ق) در کتاب الإنتصار هوشمندانه می‌نویسد: خداوند شکل و نحوه خاصّی از نوشتن را بر مردم واجب نکرده است. و برای نویسندگان مصاحف رسم الخط خاصّی معین نشده که موظّف باشند بر طبق آن قرآن را ثبت کنند، زیرا وجوب این موضوع منوط به وجود مدرک و مأخذ است که نیست و پیامبر مکرّم صلّی اللّه علیه و اله فقط به کتابت قرآن امر کرد و هیچ طریقه خاص را برای نوشتن معین نکرد ... آنچه معیّن شده است قرائت صحیح است و وسیله قرائت به هر نحوی می‌تواند باشد ... همان، با تلخیص 132- 133.
(2) صبحی صالح- از قرآن پژوهان جدید- نیز بر همین عقیده است که رسم الخط، تعلیم پیامبر نیست و اگر بعضی از پیشوایان مذاهب اربعه، چون احمد بن حنبل و مالک و شافعی فتوا داده‌اند که آن شیوه نگارش را-
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه