آشنایی با علوم قرآنی صفحه 89

فصل 6 نامهای کلام اللّه‌

اهمّیت نام‌

اشاره

اهمّیت نام

در پگاه آفرینش، آنگاه که دست قدرت بر آدم خاکی تشریف «1» خلیفة اللّهی «2» پوشانید، فرشتگان از سبب این فضیلت و کرامت پرسیدند. خطاب رسید که «من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید». «3» سپس آفریدگار حکیم از استعداد دانش آموختن و یادگیری آدم سخن به میان آورد و «همه نامها را به آدم تعلیم داد» «4» و این را سبب فضیلت انسان بر دیگر موجودات شمرد. بنابراین آدم با دانستن اسم به صاحب اسم (مسمّی) شناخت پیدا کرد و از نام هر چیز به نامور رهنمون شد و به برتری دانستن (علم) از دیگر مخلوقات- حتّی فرشتگان- ممتاز گشت.

نتیجه مقدمه این که برای معرفی کلام اللّه بهتر است به نقل نامها و اوصافی که در خود قرآن آمده بپردازیم «5» که هر یک از آنها به مناسبت ویژه‌ای است و یکی از خصایص آن را می‌رساند پس با توضیح آن اسامی یا اوصاف، سخن خدا نیز معرفی می‌شود:

__________________________________________________
(1) تشریف: جامه خلعت که بزرگی به کسی بخشد برای بزرگ گردانیدن او غیاث اللغات.
(2) اشاره به این آیه شریفه دارد: وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً: «و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی خواهم گماشت». بقره/ 30.
(3) إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ بقره/ 30.
(4) وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها بقره/ 31.
(5) برخی از کتابهای تفسیر و علوم قرآنی نامهای زیادی برای کتاب خدا برشمرده‌اند که بسیاری از آنها در واقع اوصاف است نه اسم چنان که مفسر عالیقدر شیعه ابو الفتوح رازی، 41 نام ذکر کرده است (روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، 1/ 8). ما از نامها به شرح 4 نام مشهورتر بسنده می‌کنیم و اوصاف را جداگانه- به صورتی خاص- زیر عنوان «معرفی قرآن از زبان قرآن» می‌آوریم.