- مقدمه 1
- پیشگفتار 4
- مناظرات امام رضا (علیه السلام) 8
- اشاره 8
- مناظره با جاثلیق (بزرگ مسیحیان) 10
- مناظره با راس الجالوت (بزرگ یهودیان) 15
- مناظره با هربذ (بزرگ زرتشتیان) 19
- مناظره با عمران صابی 20
- مناظره با سلیمان مروزی (متکلم معروف خراسان) 27
- مناظره با علی بن محمد بن الجهم درباره عصمت انبیا 29
- مناظره با پیروان مکاتب مختلف در بصره 35
- الف) نهضت ترجمه 37
- تأملی در محتوای مناظرات 37
- اشاره 37
- ب) ورود مکاتب فکری 38
- ج) عدم توانایی پاسخگویی دانشمندان 39
- اشاره 41
- الف) اثبات کائن اول 41
- توحید 41
- ب) خلقت عالم 41
- ج) مسأله «بداء» 42
- الف) اثبات نبوت خاتم انبیاء 45
- نبوت 45
- ب) معرفی درست حضرت عیسی 46
- ج) اثبات تحریف انجیل 47
- د) اثبات سایر انبیاء 48
- ه) محوریت اثبات نبوت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) 49
- و) عصمت انبیاء 49
- امامت 51
- هدف مأمون از ترتیب دادن مناظرات 53
- 1 تخریب شخصیت علمی امام (پایین آوردن مقام علمی امام) 53
- اشاره 55
- 2 اهداف دیگر 55
- ویژگی های مناظرات امام 56
- ب) سرگرم کردن مردم 56
- اشاره 56
- الف) انحصار مقام والای امام در بعد علمی 56
- ج)معرفی شدن به عنوان زمامدار عالم 56
- 2. احترام برای مناظره کنندگان 57
- 1.مناظره بر اساس مشترکات قابل قبول 57
- 3 دعوت از مخالفان برای گفتگو 58
- 4 آشنایی کامل به علوم گوناگون 59
- اشاره 60
- برکات مناظرات امام 60
- 1 نشان دادن روح آزادمنشی اسلام 61
- 2 نشر علوم و معارف اهل بیت (علیهم السلام) 61
- 3 آشکار شدن مقام والای اهل بیت(علیهم السلام) 61
- 5 افشای خطوط انحرافی 62
- 4 هدایت منحرفان 62
- درس هایی که از مناظرات امام باید گرفت 62
مناظره با راس الجالوت (بزرگ یهودیان)
وقتی جاثلیق از مناظره با امام رضا (علیه السلام) کناره گیری کرد و خواست که از کس دیگر سؤال شود، امام رضا (علیه السلام) رو به راس الجالوت کردند و فرمودند: «تسألنی أو أسئلک؟»(1) من از تو سؤال کنم یا تو سؤال می کنی؟ راس الجالوت گفت: «من سؤال می کنم و فقط جوابی را می پذیرم که یا از تورات باشد یا از انجیل و یا از زبور داوود یا صحف ابراهیم و موسی.» و حضرت فرمودند: «جوابی را از من نپذیر مگر این که از تورات موسی یا انجیل عیسی یا زبور داوود باشد.»(2)
رأس الجالوت پرسید: «چگونه نبوت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را ثابت می کنی؟» امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «موسی بن عمران، عیسی بن مریم، داوود خلیفه خدا در زمین به نبوت او گواهی داده اند.» حضرت رضا (علیه السلام) گواهی موسی بن عمران(علیه السلام) را این چنین اثبات کردند؟
«آیا قبول داری که موسی به بنی اسرائیل سفارش کرد و گفت پیامبری ازفرزندان برادران شما خواهد آمد او را تصدیق کنید و از او اطاعت کنید حال اگر خویشاوندی میان اسرائیل و اسماعیل و رابطه بین آن دو را از طرف ابراهیم می دانی، آیا قبول داری که بنی اسرائیل برادرانی غیر از فرزندان اسماعیل نداشتند؟ رأس الجالوت گفت: «بله، این گفته ی موسی است و آن را رد نمی کنیم.» حضرت پرسیدند: «آیا از برادران بنی اسرائیل پیامبری
1- شیخ صدوق، عیون، ج1، ص427.
2- شیخ صدوق، عیون، ج1، ص333.