- مقدمه 1
- پیشگفتار 4
- مناظرات امام رضا (علیه السلام) 8
- اشاره 8
- مناظره با جاثلیق (بزرگ مسیحیان) 10
- مناظره با راس الجالوت (بزرگ یهودیان) 15
- مناظره با هربذ (بزرگ زرتشتیان) 19
- مناظره با عمران صابی 20
- مناظره با سلیمان مروزی (متکلم معروف خراسان) 27
- مناظره با علی بن محمد بن الجهم درباره عصمت انبیا 29
- مناظره با پیروان مکاتب مختلف در بصره 35
- اشاره 37
- الف) نهضت ترجمه 37
- تأملی در محتوای مناظرات 37
- ب) ورود مکاتب فکری 38
- ج) عدم توانایی پاسخگویی دانشمندان 39
- اشاره 41
- ب) خلقت عالم 41
- توحید 41
- الف) اثبات کائن اول 41
- ج) مسأله «بداء» 42
- الف) اثبات نبوت خاتم انبیاء 45
- نبوت 45
- ب) معرفی درست حضرت عیسی 46
- ج) اثبات تحریف انجیل 47
- د) اثبات سایر انبیاء 48
- ه) محوریت اثبات نبوت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) 49
- و) عصمت انبیاء 49
- امامت 51
- 1 تخریب شخصیت علمی امام (پایین آوردن مقام علمی امام) 53
- هدف مأمون از ترتیب دادن مناظرات 53
- 2 اهداف دیگر 55
- اشاره 55
- الف) انحصار مقام والای امام در بعد علمی 56
- ب) سرگرم کردن مردم 56
- ج)معرفی شدن به عنوان زمامدار عالم 56
- اشاره 56
- ویژگی های مناظرات امام 56
- 2. احترام برای مناظره کنندگان 57
- 1.مناظره بر اساس مشترکات قابل قبول 57
- 3 دعوت از مخالفان برای گفتگو 58
- 4 آشنایی کامل به علوم گوناگون 59
- اشاره 60
- برکات مناظرات امام 60
- 2 نشر علوم و معارف اهل بیت (علیهم السلام) 61
- 1 نشان دادن روح آزادمنشی اسلام 61
- 3 آشکار شدن مقام والای اهل بیت(علیهم السلام) 61
- 4 هدایت منحرفان 62
- درس هایی که از مناظرات امام باید گرفت 62
- 5 افشای خطوط انحرافی 62
که معجزات آورده اند قبول نمی کنند. مطالب ارزشمندی فرمودند.(1)
در رابطه با زرتشت نیز همین اشکال را مطرح نمودند.(2) چون دلایلی که حضرت ارائه نمودند دلایل قاطع و محکمی بود آن ها جز پذیرش آن، راه دیگری نداشتند.
ه) محوریت اثبات نبوت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)
نکته جالبی که در مناظرات امام رضا (علیه السلام) با گروه های برون دین به نظر می رسد، این بود که نقش نبوت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) را به عنوان نقش محوری در اثبات پیامبران دیگر قرار دادند. چون دین آخرین پیامبر خدا، کامل ترین دین است و قرآن نیز تنها دین مورد پذیرش خداوند را اسلام معرفی کرده است.(3) از این رو تلاش حضرت رضا (علیه السلام) در اثبات محوریت پیامبری حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در راستای خواست قرآن کریم است.
و) عصمت انبیاء
مناظرات حضرت با افراد برون دین در قالب اثبات پیامبری پیامبران مطرح می شد و در برخی مناظرات با افراد درون دین بیشتر در قالب، عصمت، علم و… پیامبران مطرح بود. مناظره ای که حضرت رضا (علیه السلام) با علی بن محمد بن جهم که شخصی ناصبی و دشمن اهل بیت (علیهم السلام) بود داشتند، حول محور عصمت انبیا بود. وی همانند گروه کرّامیه و برخی گروه های دیگر به عصمت پیامبران اعتقادی نداشت و آیاتی به عنوان شاهد مثال
1- شیخ صدوق، عیون، ج1، ص338
2- ر. ک: شیخ صدوق، عیون، ج1، ص340.
3- آل عمران/19